8955898632

Kto tu rządzi*..

czyli globalne ocieplenie

Z perspektywy astronoma

Paweł Rudawy

Historia rozwoju kolejnych cywilizacji ludzkich, poczynając od epoki rewolucji neolitycznej ai po dzień dzisiejszy, przebiegała podczas holocenu, czyli niezwykle krótkiego w skali geologicznej okresu ocieplenia w ramach wciąż trwającego zlodowacenia

plejstoceńskiego. Korzystając z nowoczesnych, zaawansowanych technik pomiarowych i różnorakich wskaźników pośrednich odzwierciedlających zamierzchłe zmiany klimatu, znalezisk archeologicznych i kronik można stwierdzić, iż w tak relatywnie krótkim okresie klimat zmieniał się wielokrotnie, znacząco i nieraz dość szybko: występowały zarówno długie okresy ciepłe, sprzyjające rolnictwu czy ekspansji osadnictwa na nowe, wcześniej niedostępne obszary, jak i okresy chłodne, wręcz małe epoki lodowcowe, niosące głód a niekiedy nawet zagładę lokalnych populacji.

ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ASTRONOMICZNEGO

WYKŁAD INAUGURACYJNY

My, ludzie epoki lodowcowej

Klimat na Ziemi zmieniał się w przeszłości, zmienia się teraz i bez wątpienia będzie się zmieniał także w przyszłości. Ponieważ zmiany klimatu zachodzą jednocześnie na ogromnych obszarach, aż do skali globalnej włącznie, i przebiegają stosunkowo powoli, więc ich występowanie, amplituda i zasięg umykają osobniczej percepcji człowieka. Bezpośrednie zaobserwowanie zmian klimatu jest tym trudniejsze, że typowa lokalna, krótkookresowa zmienność pogody (np. zmienność średnich temperatur miesięcznych czy rocznych ilości opadów) znacznie przekracza i maskuje równoległe, powolne zmiany tych samych wskaźników wynikające ze zmian klimatu. Dlatego każdy obserwator uznaje współczesny mu lokalny klimat i typ zmienności pogody za typowy i... niezmienny.

Od kilkudziesięciu lat są rozwijane precyzyjne metody zdalnego i bezpośredniego monitorowania zmian klimatu w skalach przestrzennych od lokalnej do globalnej i czasowych od stanu bieżącego do zmian w skali epok. Jednocześnie dostrzeżono i udokumentowano istotne dla klimatu skutki przemysłowej, rolniczej i ogólnie szeroko rozumianej gospodarczej aktywności ludzi. Dlatego niezwykle istotnym i pilnym zadaniem stojącym przed naukowcami jest rozpoznanie, zrozumienie i porównanie najważniejszych czynników oraz procesów naturalnych i sztucznych, określających i modyfikujących klimat na Ziemi, a szczególnie rzetelne zbadanie i określenie udziału czynników antropogenicznych w obserwowanych zmianach klimatu. Ma to fundamentalne znaczenie dla prawidłowego rozwiązania wielu zagadnień politycznych i gospodarczych kluczowych dla przyszłości naszej cywili-

Urania - postny astronomii 5/2011