8748916266

Markowski Przed prawem taka, ale jej tworzenie, przekazywalność niemożliwa przecież bez narracyjnego charakteru wszelkich opowieści składających się na Hagadę. Podobne myśli Benjamin wypowie w eseju o tłumaczeniu z 1930 roku, w którym relacja: przekład-ory-ginal będzie przypominała relację: Hagada-Halacha:

przekład tylko na moment i tylko w nieskończenie małym punkcie sensu styka się z oryginałem, aby zgodnie z kanonem wierności, korzystając z językowej swobody [der Freiheit der Sprachbewegung] podążyć swą własną drogą.¹⁹

Głównym tematem Przed prawem staje się więc zarówno sytuacja człowieka stojącego bezskutecznie przez Prawem w dramatycznej sytuacji wyobcowania i nierozumienia, jak też narracyjność (translacyjność) tekstu, który pokazuje za pomocą swojej retoryczności (Halacha) niemożliwość uchwycenia warunkującego go sensu (Hagada), nikłą szansę zbliżenia się do swego oryginału. Na tym właśnie -według Benjamina - polega nieunikniona „choroba tradycji” - fragmenty narracyjne zastępują scaloną prawdę, Hagada podnosi rękę drapieżcy na Halachę. Nie sposób dotrzeć bezpośrednio do Nauki, można jedynie pokazać (opowiedzieć, przetłumaczyć) zdziwienie człowieka ze wsi, który „nie spodziewał się takich trudności”. Opowieść Kafki dotyczy więc mechanizmu powstawania tradycji, która zaprzecza samej sobie; miejsce milczącego Prawa zajmują wyłącznie strzępy „okaleczonych parabol [beschadigten Parabeln]” . To właśnie dlatego Benjamin mógł zasadnie powiedzieć, że Kafka nieustannie stawał u granic rozumienia (nazywał to folie d^yinterpretation - szaleństwem interpretacji²¹) i chciał, by czytelnicy jego tekstów dzielili ten sam los²². Stąd zagadkowy charakter jego przypowieści, które „nie wyczerpują się w tym, co daje się wytłumaczyć {was deutbar ist)”, albowiem on sam „rozmyślnie czyni wszystkie kroki przeciwko rozumieniu jego tekstów”²³. Jak słusznie powiada Benjamin, antyhermeneutyczne gesty Kafki wpisane w jego teksty należy traktować równie uważnie, jak wypowiedzi strażnika Prawa, odmawiające człowiekowi ze wsi wstępu. Czytelnik stara się zrozumieć Przed prawem i nagle w człowieku ze wsi rozpoznaje sam siebie. Sądzi, że rozumienie dostępne

¹⁹ W. Benjamin Die Aufgabe des Uberseizers, w: Gesammelie Schriften, Bd. IV-1, s. 20. Wydanie polskie: Zadanie tłumacza, przel. J. Sikorski w: Anioł historii... s. 101.

20/'p w Adorno Astłietische Theorie, w: Gesammelie Schriften, hrsgb. von R. Tiedemann, Frankfurt am Main 1970, Bd. 7, s. 191. Wydanie polskie: Teońa estetyczna, przel.

K. Krzemieniowa, Warszawa 1994, s. 232.

^2,/ W rękopisie przygotowawczym do eseju o Kafce. Zob. komentarze wydawcy, w: Gesammelie Schńften, Bd. II-3, s. 1229.

^22/ Tę ideę Benjamina przejął jego przyjaciel, Theodor Adorno, który zarówno w Teorii estetycznej (w tezie o zagadkowej naturze dzieła sztuki Asthetische..., s. 221-232), jak w Aufzeichnungen zu Kajka, często ją przywoływał. Zob. Szkice Kafkowskie, przcł. Krystyna Krzemień-Ojak, w: Th.W. Adorno Sztuka i sztuki, wybrał K. Sauerland, Warszawa 1990 (sporo błędów translatorskich); zob. znacznie lepiej przetłumaczone Zapiski o Kafce, przel. A. Wołkowicz, „Literatura na Swiecie” 1991 nr 6.

W. Benjamin Franz Kajka..., s. 422.