8955900039

StendhaC, Czerwone i czarne

coriych pracy na chleb nie odebrało rni owej szczytnej energii, która działa cuda” (rozdz. XII, s. 67)^l87.

Stendhal, z pobłażliwością traktujący upadek pani de Renal, zresztą psychologicznie dobrze uzasadniony współistnieniem wzajemnie sprzecznych uczuć: konfliktem wyrzutów sumienia i lęku, by ukochany się od niej nie odwrócił, dla Juliana (również jako kochanka!) ma widoczny podziw:

Zamiast chłonąć uniesienia kochanki, wyrzuty, które podnosiły ich żywość on nie tracił ani na chwilę myśli o obowiązku. Lękał się straszliwej zgryzoty i wiekuistej śmieszności, gdyby się oddalił od idealnego wzoru, jaki sobie założył. Słowem, to właśnie, co stanowiło niepospolitość Juliana, broniło mu kosztować szczęścia ścielącego mu się pod stopy. (...) Jak żołnierz po powrocie z rewii, Julian z uwagą przechodził szczegóły swego postępowania: „Czy nie uchybiłem w czym samemu sobie? Czy dobrze grałem rolę?" I jaką rolę! Człowieka nawykłego do popisów kochanka (rozdz. XV,

s. 76-77)^18S.

Określenie „niepospolitość” nie oddaje określenia samego autora un etre superieur - wyższa istota (pamiętamy analogiczne idee i określenia Goethego, Rousseau, Schillera...). Zważmy: nie ma tu mowy pozornie zależnej, jest określenie Juliana przez samego Stendhala. Panowanie nad uczuciami i przeżyciami, poświęcenie

^1S” Cet etre, dont 1’hypocrisie et Vab$ence de toute sympathie ćtaient les moyens or-dinaires de salut, ne pul cette. fois supporter 1’idće du plus petit manąue de dćlicatesse envers un homme ąui 1’aimait. (...) Comme lhucule il se trouvait non entre le vice et la vertu, mais entre. Id mćdiocritć suivie d’un bien-etre assurć et tous les reves hóroiąues de sa jeunesse. Je n’ai donc pas une vćritable fermetć, se. disait-il; et ććtait la le doute ąui lui faisait le plus de mai Je ne suis pas du bois dont on fait les grands homrnes, puisąue je crains que huit annćes passćes d me procurer du pain, ne m’e.nlevent cette ćnergie sublime ąui Jdit faire les choses extraordinaires. Określenie tłumacza „chłopak”, jakim oddaje słowo „1’etre”, nazbyt ukonkretnia określenie Stendhala. Nazywając Juliana „istotą”, uniwersalizuje on bowiem tę postać i sam problem.

¹⁸⁸ Au lieu d’etre. attentif aux transports qu’il faisait naitre, et awc remords ąui en re-levaie.nl la vivacitć iidće du devoir ne cessa jamais d^fetre prósente d sesyeux. II craignait un remords affrewc et un ridicule ćternel, s’il s’ćcartait du modele idć.al qu’il se proposait de suivre. En un mot, ce ąui faisait de Julien un etre superieur ful prćcisćment ce ąui 1’empecha de gouter le bonheur ąui se. plaęait sous ses pas. (...) Comme. le soldat ąui revient de la paradę, Julien jut atte.ntive.ment occupć d repasser tous les dćtails de sa con-duite. bTai-je manąuć d rie.n de. ce. ąueje me. dois d moi-meme? Ai-je hien jouć mon role? Et ąuel role? celui d’un homme accoutumś d etre brillant avec les femmes. (Tłumacz doprecyzowuje to, co autor sformułował mniej dosadnie - etre. brillant avec les femmes).

130