Skan54

38    III. Temat i plan pracy dyplomowej

pamiętać, decydując się na taki, a nie inny tytuł pracy. Jak pisał W. Okoń, prawidłowe sformułowanie tematu pracy magisterskiej powinno wskazywać na problem, którego rozwiązaniu praca ma służyć. Problem może stanowić wykrycie nieznanych lub mało znanych faktów, potwierdzenie występowania znanych faktów na nowym obszarze, ustalenie zależności i prawidłowości występujących między różnymi elementami, porządkowanie wiedzy nagromadzonej przez innych. Nigdy nie powinno brakować czynnika własnej inwencji, własnych poszukiwań. Dobrze sformułowany temat ma zatem tworzyć ramy dla właściwie ukierunkowanej aktywności badawczej studenta. Praca pozbawiona śladów takiej aktywności „staje się bezwartościowa, przypomina zły referat, oparty wyłącznie na czerpanych z drugiej ręki wiadomościach, w dodatku należycie już przez kogoś usystematyzowanych”¹.

O tym wszystkim pamiętać trzeba jeszcze przed przedstawieniem promotorowi planu pracy, kiedy to podejmowane są ostateczne decyzje odnośnie do tematu. Oczywiście pojęcie „decyzje ostateczne” ma charakter względny, ponieważ w pewnych usprawiedliwionych okolicznościach w każdym momencie można dokonać całkowitej zmiany tematu. Zawsze jednak trzeba brać pod uwagę, razem z promotorem, nakład wykonanej dotychczas pracy i możliwości napisania nowego dzieła w określonym terminie. Lepiej jest jednak takiej sytuacji unikać i tym bardziej postępować rozważnie w chwili wybierania i formułowania tematu swojej pracy. Czas na to przeznaczony nigdy nie będzie czasem zmarnowanym.

Staranne przemyślenie tematu na etapie prac przygotowawczych, a także poznanie podstawowej literatury przedmiotu zapewnią efektywną pracę później, podczas pisania kolejnych rozdziałów.

Rozdział IV

OPRACOWYWANIE POTRZEBNYCH MATERIAŁÓW

1. Rodzaje materiałów

Po przedstawieniu tematu, celów i problemów, po zaakceptowaniu planu pracy przez promotora rozpoczyna się faza pracy dyplomanta, polegająca na zdobyciu wszystkich potrzebnych materiałów, poznaniu ich treści i wartości, opracowaniu w taki sposób, aby można było je łatwo i twórczo wykorzystać, pisząc pracę. Część tych materiałów uczestnik seminarium poznał zapewne wcześniej, ale prawdopodobnie niezbyt dokładnie, ponieważ inne cele towarzyszyły ówczesnemu etapowi pracy. Teraz trzeba to zrobić znacznie staranniej, zgodnie z pewnymi postulatami, nazywanymi czasami zasadami techniki pracy naukowej. Chodzi zwłaszcza o sposoby poszukiwania materiałów, umiejętne obcowanie z tekstem naukowym, zasady tworzenia not bibliograficznych, notatek z lektur, różnego rodzaju skorowidzów.

Na początek dokonujemy ogólnej charakterystyki tego, co stanowi tworzywo pracy dyplomowej, a co zwykle nazywa się materiałami źródłowymi — pierwotnymi lub wtórnymi. Te pierwsze — to materiały nieopracowane, wymagające uporządkowania i interpretacji, drugie zaś powstają w wyniku pracy innych autorów. Materiały pierwotne są różnego rodzaju dokumentami lub materiałami pochodzącymi z własnych badań empirycznych (wywiady, ankiety, obserwacje, doświadczenia). Z kolei na materiały wtórne składają się różnego rodzaju publikacje.

Na studiach prawniczych i administracyjnych pojęcie materiałów

źródłowych wykorzystywane jest zazwyczaj w węższym znaczeniu, ograniczonym do źródeł prawa, orzecznictwa i innego rodzaju dokumen-

1

W. Okoń: Elementy dydaktyki szkoły wyższej, Warszawa 1971, s. 335.