47895 Skan50

Rozdział III

TEMAT I PLAN PRACY DYPLOMOWEJ

1. Wybór tematu

Wybór i odpowiednie sformułowanie tematu mają zasadnicze znaczenie dla przebiegu i efektów procesu, jaki stanowi pisanie pracy promocyjnej, Na ogół zajmuje to trochę czasu i wiąże się z koniecznością przynajmniej ogólnego zapoznania się z najważniejszą literaturą. Pierwszym celem jest oczywiście wstępne sformułowanie tematu. W sytuacji, gdy z wyborem tytułu pracy dyplomowej nie trzeba się spieszyć, może upłynąć nawet kilka miesięcy, zanim rozpocznie się konkretna dyskusja na ten temat. Studenci mają czas na bliższe zaznajomienie się z obszerniejsza literaturą i na odkrycie najciekawszych dla siebie fragmentów problematyki badawczej.

Częściej jednak ustalenie tematyki prac dyplomowych jest rzeczą pilną i przykuwa uwagę niemal wszystkich od pierwszego spotkania z promotorem. Tylko nieliczni studenci przychodzą na nie z jakimś pomysłem dotyczącym tematu swoich szczegółowych studiów. Może się więc zdarzyć, że wszystkie tematy przygotowuje promotor, a studenci co najwyżej dokonują wyboru spośród kilku propozycji. Profesor zwykle omawia znaczenie tematu i najważniejsze problemy czy cele pracy. Dobrze jest jednak, jeśli propozycje promotora wychodzą naprzeciw ujawnionym wcześniej oczekiwaniom i zainteresowaniom studentów'. ¹

Przedstawiony przed chwilą sposób ustalania tematów prac dyplomowych ma tę zaletę w odniesieniu do studentów, iż uwalnia ich od podejmowania niełatwych decyzji. Jego mankament stanowi pewne spłycenie prac przygotowawczych nad koncepcją rozprawy i jej planem, a także możliwe osłabienie emocjonalnej więzi studenta z analizowanym zagadnieniem.

Zasadniczo odmienną metodą postępowania jest pozostawienie uczestnikom seminarium pełnej swobody w wyborze tematów, co nie oznacza oczywiście bierności promotora przy ich ostatecznym ustalaniu. To przecież on zatwierdza wszystkie tematy, ponosi za nie odpowiedzialność, a niekiedy nawet przedstawia je Radzie Wydziału do wiadomości łub akceptacji. Pozostawienie studentom dużej swobody w wyborze tematów ma tę podstawową wadę, iż prowadzi do dezintegrującego rozproszenia zainteresowań studentów i nie służy tworzeniu atmosfery wspólnej pracy, dyskusji i wzajemnej pomocy.

Metodą postępowania godzącą racje obu metod jest wskazywanie studentom ogólnej problematyki seminarium. W jej granicach poszukuje się dopiero najciekawszego dla siebie tematu. W wypadku liczniejszej grupy seminaryjnej promotor może proponować więcej obszarów tematycznych. Oczywiście studenci powinni mieć pewien wpływ na określenie problematyki seminarium. Jest on jednak dość ograniczony, ponieważ profesor zwykle pamięta o zainteresowaniach swoich innych grup seminaryjnych — również tych, które już ukończyły studia. Może też brać pod uwagę plany badawcze swojej katedry i wiele innych elementów, niedostrzeganych przez studentów.

Mimo wszystkich tych uwarunkowań istnieje w praktyce pew'na swoboda wyboru problematyki sformułowania tematu. Najważniejsze jest przecież to, aby odpowiadał on zainteresowaniom studenta i był przez niego akceptowany. Emocjonalna więź natomiast rodzi się najpóźniej w' momencie, gdy nabiera się przekonania, iż można napisać coś „od siebie”, odszukując choćby rozproszone i zapomniane racje łub poglądy i porządkując w ten sposób jakiś fragment wiedzy na określony temat².

1

Autorka jednego z podręczników radzi przeprowadzić kratką „kartkówkę”, w której studenci przedstawiliby swoje zainteresowania tematyczne i preferencje co do metod badawczych (K. Wójcik: Piszę pracę magisterską. Poradnik dla studentów kierunków ekonomicznych. Warszawa 1998. s. 18).

2

Bywa, że emocjonalne nastawienie do tematu prowadzi do subiektywnego zaprezentowania zagadnienia. To dobrze, chociaż pamiętać trzeba, że w pracy dyplomowej należy zachować obiektywizm i bezstronność. Nie można lekceważyć ani pomijać poglądów „niewygodnych” dla naszych przekonań, nie mówiąc już o operowaniu słownictwem niewiele mającym wspólnego 7. obiektywnym i rzeczowym tokiem wywodu.