Przykład D
• Wydarzenia, jakie miały miejsce w ostatnim czasie, pokazują, jak bardzo zmieniło się nasze społeczeństwo - pod względem sposobu bycia, a w szczególności wychowania następnych pokoleń. Jaki zatem jesteś młody człowieku? Wydaje się, że taki jak wychowają go rodzice. Oni to przecież ponoszą odpowiedzialność za swoje dzieci. Dlatego też powinni wiedzieć, czy ich latorośl właśnie kogoś zabija, gwałci, katuje -czy też zachowuje się zgodnie z zasadami moralnymi. Młody człowiek zatem jest taki, jak został ukształtowany przez najbliższych, otoczenie, szkołę. Co zrobić w sytuacji, gdy od najmłodszych lat dziecko przyzwyczajone jest do typowego dla polskich rodzin obrazka: rodzice wpatrzeni w telewizyjny ekran lub cały dzień przebywający poza domem, by zarobić na godziwe życie? A co, gdy w obecności dziecka jego opiekunowie robią „zakrapiane" imprezy? Na efekty nie trzeba będzie długo czekać. Dorastający młody człowiek pozbawiony rodzinnego ciepła, zaprzyjaźniony z grami i filmami telewizyjnymi, z subkulturą, której nierzadko towarzyszy alkohol, stanie się pozbawioną uczucia istotą, dla której cierpienie kogoś innego nic nie znaczy (...).
Sposób wychowania młodego pokolenia, los młodzieży leży w rękach wielu ludzi. Przede wszystkim rodziny, później szkoły, Kościoła, a w efekcie całego państwa. Biorąc pod uwagę cytowane wyżej fragmenty można stwierdzić, iż tekst N cechuje się chaosem kompozycyjnym oraz powierzchownością ujęcia tematu. Sprzyjał temu zapewne brak sprawności redagowania tekstu publicystycznego i wiedzy piszącego o regułach rządzących tym gatunkiem. Nieco inaczej przedstawiają się umiejętności autora drugiego tekstu. Posiadł on sprawność redagowania artykułu publicystycznego. Świadczy o tym zarówno sposób argumentowania, uporządkowana kompozycja artykułu oraz próba wywołania odpowiednich reakcji u odbiorcy. Wyniki badań prowadzone przez W. Pisarka56 dowodzą, że w profesjonalnie redagowanych artykułach publicystycznych dominuje funkq'a impresywna. Dzięki niej nadawca może umiejętnie oddziaływać na czytelnika -wywołując u niego pożądane reakcje emocjonalne, mobilizujące go do wykonywania jakiegoś działania.
Więcej światła na temat funkcji językowych zawartych w wypowiedziach uczniów przyniosła analiza pól semantycznych (por. Aneks - załącznik 4.4). Wybór najczęściej omawianych obszarów znaczeniowych był tym ciekawszy, iż badani sami decydowali o wyborze takiego a nie innego zagadnienia. Pozwalał na to temat prac: Obok tych spraw nie można tak po prostu przejść bez słowa. Krąg dominujących tu obszarów semantycznych stanowiły: społeczność (społeczeństwo), świat, przemoc, człowiek, sytuacja. U podstaw znacznej frekwencji tych właśnie rzeczowników znajdowały się zapewne aktualne wydarzenia mające miejsce
56 W. Pisarek, Frekwencja wyrazów..., s. 7-81.