8748916538

W SZEC II S W I A T 117

Hyc. 2. Tkanki liściowe, a — tkanka miękiszowa liścia trainsp trującego roztwór soli fluorescencyjnej, oglądana w świetle zwykłym; b — w świetle pozafiolkowyni; c — powierzchnia liścia, który transpirowal sól o własnościach

f 1 u oresce.ncyjn ych.

roztwór odpowiedniej soli, wówczas widać liczne drobne jej wykwity w postaci punktów i plamek (ryc. 2c). Woda w rajz z rozpuszczoną w niej solą, przedostała się przez drobne otworki w ku tiku li okrywającej liść na jego powierzchnię. Tu woda wyparowała a sól musiała pozostać w formie wykwitów. Użyty do badań związek chemiczny nie został więc zatrzymany w liściu tylko wydzielony na zewnątrz. Do doświadczeń powyższych musiano jednak użyć soli, nie występującej normalnie w przyrodzie.

Gzy można więc przyjąć, że także sole konieczne do życia rośliny, pobierane w naturalnych warunkach z gleby zostają w podobny sposób wydzielone na powierzchnię liścia? Jeśli istotnie zachodzi takie wydzielanie, wówczas z liści zanurzanych co pewien czas w wodzie destylowanej powinny sole z ich powierzchni spłukiwać się i rozpuszczać. Odpowiednie badania wykazały, że wydzielanie soli przez liście nie może ulegać wątpliwości. Oto jeden z przekonywujących przykładów tego rodzaju badań: liście rośliny z rodzaju Riccinus zanurzano periodycznie przez okres dwu tygodni w wodzie celem spłukania wydzielonych soli. Po zakończeniu doświadczenia stwierdzono, że ilość soli rozpuszczonych w wodzie wynosi 1,2056 g, podczas gdy popiół całej rośliny ważył tylko 0,6896 g. W ciągu dwu tygodni roślina wydzieliła więc prawie dwa razy tyle soli, ile w ogóle było związanych w roślinie.

W przyrodzie rolę wody destylowanej spełnia deszcz, który spłukuje wydzielone sole iz liści i zwraca je z powrotem glebie. W ciągu jednego dnia deszczowego wraca do gleby na powierzchni 1 ha lasu bukowego aż 9,4 kg potasu (K.,0) i 4,5 kg wapnia (CaO). Deszcz ma więc obok dostarczania roślinom wody koniecznej do życia, jeszcze inne ważne zadanie — usuwanie soli wydzielonych na powierzchni liści. Potwierdzają to badania robione nad tytoniem. Roślina ta bez desizczu nie rośnie dobrze, mimo że posiada dostateczną ilość wody dostarczonej przez jx>dlewanie czy nawadnianie.

Sole spłukane wodą destylowaną można następnie badać chemicznie. Anal za taka wykazała, że największy procent zajmują łatwo rozpuszczalne sole K i Na, mniejszy sole Ca i Mg, zaś trudno rozpuszczalne sole

Ryc. 3. Schemat krążenia soli u roślin.

Si i część soli Ca nie jest zmywana, tylko pozostaje w błonach komórkowych. Stosunki te przedstawia schematycznie ryc. 3 w którym strzałkami zaznaczono krążenie soli w roślinie. Grubość strzałki obrazuje intensywność wydzielania.