101058742

lokalu Związku Literatów tudzież podanie o sfinansowanie przygotowań do tej imprezy. Może zrobiłem głupstwo, ale lak mi radził Gleb. Ufam w moją gwiazdę i Twoją Inteligencją".

Dzięki inicjatywie Marka Oberlindera. w styczniu 1956 roku wystawiono prace Wróblewskiego (razem z pracami Damasiewicza i Kunza) w Salonie Dyskusyjnym „Po prostu" mieszczącym się przy Teatrze Żydowskim w Warszawie. Dla jego artystycznej samoakceptacji musiało być to istotnym wydarzeniem, gdyż znalazł się w bardzo wówczas popularnym środowisku skupiającym się wokół studenckiego tygodnika młodej inteligencji. Odbył także podróż do Jugosławii Towarzyszyła mu w niej Barbara Majewska — młody krytyk Oboje byli witani z dużą serdecznością przez koła młodych intelektualistów z Belgradu Jugosłowianie widzieli w nich wysłanników kultury polskiej, która wialnie po 1956 roku objawiła światu swoją żywotność. Wizycie towarzyszyły gorączkowe pytania o istotne sprawy sztuki i „polskiego października"* Jednym z najciekawszych epizodów mojego pobytu w Jugosławii — pisał Wróblewski była wystawa Decembarskiej Grupy, to znaczy Grupy Dziesięciu w Belgradzie " Z Jugosławii powrócił pełen zapału do pracy, ufny w słuszność obranej drogi artystycznej

Ważną sprawą mającą wpływ na jego twórczość, istotnie związaną z poglądami politycznymi, były „wydarzenia czerwcowe" w Poznaniu, a także październikowa „odwilż" po VIII Plenum KC PZPR. której konsekwencją była ostra krytyka „minionego okresu". Niezwykle dramatycznie przeżywał krwawe zajścia na Węgrzech Prawdopodobnie w tym czasie Wróblewski oddał legitymację partyjną Oprócz „nieuleczalnych stalinowców" prawie każdy komunista przeżywał wówczas swoisty kryzys lub tragedię. Wróblewski zaprojektował utworzenie nowej grupy artystycznej, mającej na celu sprowokowanie społeczeństwa do refleksji nad rozwojem ustroju młodej państwowości Niestety projekty te nigdy nie zostały zrealizowane Niemniej wart jest przytoczenia w całości list do Andrzeja Wajdy, zawierający propozycje zorganizowania i działalności grupy Andrzeju MÓJ!

Otóż wymyśliłem rzeczy, które są doić ryzykowne ale rokują wspaniale możliwości.

ł. Ustalić termin wystawy WIELOPLASTYCZNEJ⁹.

Termin na wskroś oryginalny zawiera w sobie zarówno plastykę Jak i wielość rzeczywistości.

Może być doskonale eskponowany za granicą: niem.: Dte eielplastische Ausstellung franc.: Exposition beaucoup — piastujue wioski: Espozitione dalie mul li pląs lici czeski ?

rosyjski: Wystawka raz nogo stroją.

Należy stworzyć ZESPÓL WIELO PLASTYKÓW (Wajda. Borowczyk. Lenie a. Tarasin. Gaba. Szapocznikow i Ja), oraz powołać przy Radzie Kultury KOMITET WYSTAW WIELO PLASTYCZNYCH. Termin ogólny Wieloplastyka. Artysta: wtełopłastyk. Jego dzieci: wielodzieci. Skrót WP Hasło .przez wiełoplastykę do MAS'

2. Pierwsza z wielu wystaw ma za motto wiersz Aragona ..Słyszę was głosy zabitych" i ukazuje odpowiedzialność, jaką ponosimy wobec tych wszystkich, którzy zginęli lub skapcanieli w imię socjalizmu Tendencją

^,ł Lul do A Wajdy na pumy prawdopodobnie pod koniec sierpnia lub na podatku •rrdnia 1955 roku

^M A Koalo! owaki O postawa i samigmiommui społecznym A. Wróbłewnkłeto. 1977--I9S7. (w:) Katalog wyjmy w 10-ią tocrmcf łnuetn Poman 1967, a 25

" A Wcńbkwaki: Sowhl Jugosłowiańskie .Przegfcd Ariy*tycmy“, 1956. nr 4. a 47.

* WayiikKh podkleiła) * kłar dokonał A Wróbłewaki wistowy będzie przeciwstawienie się odwilżowej bezmyślności i utracie innych celów życiowych poza jedzeniem i rozrywką. Wystawa ma wzbudzić pytanie: cośmy zrobili ze zwycięstwa śp. Okrzei i Waryńskiego Czy nasz kraj. który' z socjalizmu zrobiI tyranię spraw maloważnych. może z czystym sumieniem spojrzeć w oczy byle przedwojennego uczciwego nauczyciela, który po 45 roku straciI pracę i zaufanie wskutek żelaznych praw rewolucji? Jednym słowem, czy skórka warta za wyprawkę albo czy nie zmienił stryjek siekierki na kijek?

Załączam Ci odpis poematu. W związku z nim wystawa wygląda tasno. l-a sala: nasi umarli, umęczeni bohaterowie; c.d sal: ci sami ludzie jako świadkowie różnych kartek z encyklopedii naszego życia. Finał ‘finale transcendentale): znowu ci sami Jako ludzie z bajki. Oczywiście postaci nie historyczne raczej autobiograficzne Wszystko to zresztą projekt niezobowiązujący.

W ogóle nie przejmujmy się. bo świat i tak jest obrzydliwy

— Andrzej

Do listu dołączony został fragment poematu Aragona Noc sierpniowa w tłumaczeniu M Jastruna. Wróblewski podkreślił m.in. ostatnie wersy cytowanego fragmentu

Czy potrafię kiedyś umrzeć tak jak wy lecz to wszystko lila sens tylko dla wasi dla mnie towarzysze mo"je) własnej

Hryny pole?fi w drodze

Pomimo zmiany poglądów Wróblewski byfdla wielu nadal synonimem minionych czasów. Część artystycznego środowiska Krakowa wytwarzała wokół niego ..mur" obojętności lub niechęci, przede wszystkim były to osoby krytycznie oceniane w socrealistycznych recenzjach Wróblewskiego. Przyjaciele wspominają, że jego stan psychiczny był niepokojąc) Zdarzało mu się. gdy przychodził do pracowni, zapadać w głęboką kilkugodzinną zadumę, to znów miał okresy, kiedy w ciągu jednego dnia potrafił namalować kilka obrazów lub kilkadziesiąt szkiców. Oprócz twórczości plastycznej uprawiał turystykę górską w Tatrach. Jej plonem były prace inspirowane tym krajobrazem. Z jednej z takich wędrówek nic powrócił. Po kilku dmach dotarła do Krakowa wiadomość o tragicznej śmierci Andrzeja Wrób-iewskego. Było to 27 marca 1957 roku

Andrzei Borucki

Książki nadesłane

Wydawnictwa

Ld wersy te ta Marii ( ur4e-Sklodow*kłej

FcUlt Czyzrwakt Alias gwor polskich l ukratAskich okołle Włodawy Si 2)0. nakład 325 cfz . cena d 300— (Rozprawy atawistyczne. 2)

hraonuek Kulpriftki: Jótef Czesław Bałucki, Życie, dnaiainaSC dorobek pedagogkoty Si 2*5. nakład 500 egz. cena sL 300 —

Jan Mazur Orgamzacpr itkirm potocznego Na przykładne Języka pohkiego I rasynksego Se 326. nakład 100 egz

Marian Rawułiki: Mt(ch) minutom i ja/tą Polska dramaturgu mifdriwujenna w koatekicie eiaopepkan. Si 226. nakład 100 egz

Szkolnieiuvpakmyne w XX wieku S'uiio I ro:prawy pod red Albuia Koprukoaniaka Sa 440. nakład 500 egz . cena zł 265

I

142