1108720264

uwzględnić szereg zewnętrznych czynników szkodliwych dla narządu głosu takich jak nikotyna, alkohol, nieprawidłowa dieta, powszechnie występujące alergie oraz substancje chemiczne. Podjęcie decyzji o leczeniu, nawet na etapie badań profilaktycznych staje się dużym wyzwaniem dla zespołu terapeutycznego. Ponieważ najogólniej można przyjąć, iż zmiany drobne można leczyć zachowawczo natomiast zmiany podejrzane o cechy nowotworowe, jak i zmiany duże, które w wyniku leczenia zachowawczego nie uległy resorpcji wymagają interwencji chirurgicznej. Te rozbieżności w sposobie leczenia wymagają dużej rozwagi, a decyzja powinna wynikać z wielopłaszczyznowych badań i analiz narządu głosu - krtani. Niebanalną kwestią staje się w tej sytuacji opracowanie metodyki takich badań, które pozwolą wykryć fakt uszkodzenia elementów krtani, pozwolą ocenić stopień powstałego uszkodzenia, umożliwią śledzenie procesu rehabilitacji i ewentualnie kontrolowanie tego procesu. Wreszcie dadzą podstawę do obiektywnej oceny czynników związanych z powstaniem przed i pooperacyjnych uszkodzeń krtani. Wszystkie wymienione cele można osiągnąć w oparciu o dokładne badania laryngologiczne oraz glotograficzne, jednak badania takie są badaniami inwazyjnymi i kosztownymi, angażują sporo czasu wysoko kwalifikowanych specjalistów i są uciążliwe dla pacjentów.

Z tego powodu w pracy skupiono uwagę na możliwościach, jakie w obszarze rozważanego tu zagadnienia stwarzają odpowiednio ukierunkowane profesjonalne metody przetwarzania, analizy, klasyfikacji i rozpoznawania sygnału akustycznego ze szczególnym uwzględnieniem zawartych w nim informacji dotyczących stanu kanału głosowego człowieka. Sygnał akustyczny w procesie wstępnego przetwarzania może zostać przekształcony do postaci zbioru cech, których wartości mogą stanowić podstawę opisu stanów obiektów pod względem diagnostycznym. Możliwe staje się opracowanie i opisanie rejestrowanych testów fonetycznych za pomocą zestawu parametrów, które następnie, uporządkowane w odpowiednia strukturę - wektor cech, posłużą do opracowania modeli deformacji mowy.

I. 2. Przegląd dotychczasowych badań

Mowa jest jednym z najbardziej powszechnych i efektywnych środków porozumiewania i komunikacji między ludźmi. W zmianach ciśnienia powietrza powodowanych pracą aparatu artykulacyjnego człowieka znajdują się informacje będące wyrazem jego myśli. Samo zjawisko wytwarzania mowy jest interdyscyplinarne, obejmującym dziedziny mechaniki, akustyki, fonetyki, foniatrii i logopedii. Sygnał mowy oprócz informacji tylko lingwistycznej zawiera w sobie również dane dotyczące cech osobniczych, stylu, stanu fizycznego i emocjonalnego mówcy. Poznanie mechanizmów powstawania mowy jest od wielu lat przedmiotem badań wielu ośrodków oraz naukowców. Prace te dotyczą procesów generowania, percepcji, modelowania artykulacji, transmisji oraz kodowania sygnału mowy. Wraz z rozwojem technicznym i wynikającymi z tego możliwościami cyfrowych analiz i modelowań sygnału akustycznego mowy nabrały znaczenia badania dotyczące segmentacji i automatycznego rozpoznawania mowy. Spotykane w literaturze prace dotyczące tych zagadnień obejmują w największej ilości angielską strefę językową. W Polsce tymi zagadnieniami poświęcone są prace przede wszystkim: Cz. Basztury [8, 9], S. Grocholewskiego [42], R. Gubrynowicza [43], W. Jassema [55],

J. Kacprowskiego [57,59], R. Tadeusiewicza [106, 108], Cechy osobnicze estymowane z sygnału mówcy szeroko wykorzystywane są w kryminalistyce [94]. Fonoskopia jest działem badań kryminalistycznych, który zajmuje się badaniem utrwalonej mowy, identyfikacją osób i sygnałów akustycznych, identyfikacją urządzeń do rejestracji

5