1109811126

Przeczytąj hasło encyklopedyczne i wykonąj zadania znąjdujące się pod tekstem.

Retoryka Igr.], sztuka artystycznego posługiwania się mową, wynikająca z wrodzonych i nabytych zdolności mówcy, także zbiór skodyfikowanych norm i zasad tworzących teoretyczne podstawy owej sztuki, wydobyty z dzieł oratorskich i służący określonym estetyczno-naukowym ideałom. Retoryka od starożytności wchodziła w skład 7 sztuk wyzwolonych (septem artes liberales), a do schyłku XVIII w. wyznaczała zakres humanistycznego wykształcenia. Istniały 3 klasyczne szkoły retoryki: grecka (V w. p.n.e. - III w. n.e.), rzymska (I w. p.n.e. - IV w. n.e.) i bizantyjska (przełom IV i V-XV w.). Szkoła grecka, wskazując na związek retoryki z etyką, estetyką i polityką (Retoryka Arystotelesa, Gorgiasz Platona), odróżniała retorykę od erystyki* i sofistyki* jako źródło wiedzy pozornej, gramatyki - sztuki poprawnego mówienia, oraz logiki - sztuki poprawnego myślenia. Sofiści traktowali retorykę jako „moc przekonywania za pomocą słów” (Gorgiasz z Leontinoj). Arystoteles z kolei określał retorykę jako „umiejętność wynajdywania wszystkiego, co w mowie może mieć znaczenie przekonujące”, przy-dąjąc retoryce atrybut perswazyjności i stawiąjąc ją między mniemaniem (dóxa) a prawdą (aletheia). Retoryka określała już wówczas zasady budowy wszelkich tekstów, stąd stanowiła swego rodzaju antyczną teorię literatury. Retorykę dzielono na 5 części: inwencję - wynajdywanie stosownych idei koniecznych do sformułowania danego tematu, dyspozycję - sztukę uporządkowania owych idei, elokucję - językowo-stylistyczne opracowanie idei, memoria - pamięciowe opanowanie, pronuncjację - wygłoszenie. Ustalił się też troisty* funkcjonalny podział retoryki na wymowę doradczą, sądową i okolicznościową. Kwintylian w definicji retoryki (ars bene dicendi „umiejętność artystycznego, tj. dobrego i pięknego posługiwania się słowem”) uznał za podstawową kwestię intencjonalność mówcy, czyniąc z retoryki jedną z nąjważniejszych nauk w wychowaniu młodego pokolenia, co owocowało w kulturze i pedagogice europejskiej do początku XIX w. Cyceron wyzyskał argumentację retoryczną na potrzeby praktyki sądowej.

[...]

Epoki literackie, Antyk.

troisty - dzielony na trzy części

erystyka - sztuka prowadzenia sporów, dyskutowania, rozwinięta w starożytnej Grecji

sofistyka - ruch umysłowy w starożytnej Grecji, stworzony przez sofistów - wędrownych nauczycieli, którzy za wysoką opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, ucząc sztuki przemawiania i przekonywania 5. Na podstawie tekstu ustal, czy poniższe twierdzenia są prawdziwe czy - fałszywe. Przy zdaniach niezgodnych z prawdą, powiedz, na czym polega błąd i zapisz twierdzenie poprawnie.

• Retorykę można uznać za antyczną teorię literatury.	PRAWDA	FAŁSZ
• Nauczenie się na pamięć przygotowanej mowy można zaliczyć do jednej z części retoryki.	PRAWDA	FAŁSZ
• Retoryka jest tylko zbiorem usystematyzowanych norm i zasad sztuki posługiwania się mową.	PRAWDA	FAŁSZ
• Wyróżnia się bizantyjską, rzymską i grecką szkołę starożytnej retoryki.	PRAWDA	FAŁSZ
• Retoryka od czasów wieków średnich wchodziła w skład 6 sztuk wyzwolonych.	PRAWDA	FAŁSZ
• Do XIX wieku retoryka stanowiła ważną dziedzinę nauczania.	PRAWDA	FAŁSZ
• Retoryka jest sztuką dyskutowania i prowadzenia sporów.	PRAWDA	FAŁSZ

6. Wyjaśnij, jak rozumiesz definicję retoryki jako sztuki artystycznego posługiwania się mową, wynikającą z wrodzonych i nabytych zdolności mówcy.