0113

98

BOLESŁAW II SZCZODRY (i. N. N.).

II. 14.

znajduje się pod dniem III Idus April. ^11 kwietnia) zapiska: Boleslai, regis Połoninę, comersi. Że zapiska ta odnosi się do Bolesława Szczodrego, nie ulega wątpieniu, gdyż przydomek comersus (braciszek klasztorny) nie może dotyczyć jakiegokolwiek innego króla czy księcia Bolesława. W ten sposób tłomaczy też owe zapiskę sam Szczygielski, zamieszczając w swojej Aąuila Pol. Bened. ‘) pod tymże samym dniem 11 kwietnia kommemoracya (commemoratio) o Bolesławie Szczodrym, z dołączeniem całej legendy ossyackicj. Nie sądzę jednak, iżby zapiska powyższa uchodzić mogła za rzeczywistą datę śmierci Bolesława, .luż sam dodatek: con-ver$i(s, opierający się oczywiście na tradycyi o pobycie jego w Ossyaku, wskazuje na to, że jak tradycya, tak też i zapiska owa musi mieć początek bardzo późny: ważniejsza rzecz ta, że zapiska o Bolesławie znajduje się pod tym samym dniem, w którym nastąpiło zabójstwo św. Stanisława (również 11 kwietnia), skąd nasuwa się już sam z siebie wniosek, że dla uświetnienia pamięci biskupa święcono równocześnie z anniwersarzem jego śmierci także pamięć jego zabójcy, nawróconego potem pokutnika. Dodatek Szczygielskiego w Aquila Polon. Bened.. że na dzień ten przypada commemoratio Bolesława, zdaje się wskazywać na to, że w samym zakonie 1 Sencdyktynów nie przywiązywano innego znaczenia do powyższej daty. Długosz *) ma wreszcie inną jeszcze datę dzienną, 21 marca (XII. Kai. April.). Nie ma jej poświadczonej w jakiemkolwiek źródle polskiem, ani węgierskiem lub nicmieckiem, na których opierał się Długosz; i w ogóle wydaje się nieprawdopodobną rzeczą, iżby mógł mieć jakiś wiarogodny przekaz, w którymby się znajdowała rzeczywista data dzienna śmierci Bolesława. Trzeba tedy rzeczoną datę uważać za nieznaną.

N. N.

Że Bolesław był żonaty, dowodzi fakt, iż pozostawił syna, uważanego powszechnie za potomka prawego (II. 1!).), ale wiadomości o żonie jego są tak niedostateczne i tak późne, że nic pewnego nie da się o niej powiedzieć. Najwcześniejszą wzmiankę podaje o niej dopiero Długosz^{1 2 3}), nazywając ją Wiczesławą albo Wiszesławą, jedyną córką jakiegoś bliżej nieokreślonego księcia ruskiego. Skąd ten szczegół wziął, czy z jakiegoś wcześniejszego przekazu źródłowego, czy z fantazyi, niewiadomo; ostatnie przypuszczenie jest wielce prawdopodobnem, gdyż zmyślanie imion księżniczek polskich powtarza się dość często u Długosza (por. n. p. III. 8. 17.), skoro zaś raz już przyjął, że Bolesław ożenił się z księżniczką ruską, imię Wiaczesława (Wiaczesław), dość pospolite w rodzie Rurykowiców, mogło mu się nasunąć samo z siebie. Późny (z końca NYU w.) Latop. Hustyń.⁴), przejąwszy z Długosza, a raczej późniejszych, na nim opartych historyków polskich, imię żony Szczodrego, podaje, że była ona córką Wiaczesława włodzimierskiego, syna Jarosława I; widoczna kom-binacya, wysnuta z podobieństwa imion rzekomego ojca i córki, niemożliwa jednak ze względu na wiek Wiaczesława⁵). Inni historycy mniemają⁶), że była córką Wiaczesława, domniemanego syna Pośwista, inni⁷), że się zrodziła z Świętosława czernichowskiego; wszystko przypuszczenia, na których poparcie żadnego nic ma dowodu, oparte nadto na Długoszu, który sam dostatecznej rękojmii wiarogodności nie daje.

Co do daty zaślubin można powiedzieć na pewne, że się odbyły przed r. 1009, w tym bowiem roku rodzi się już Bolesławowi jego syn Mieszko (II. 19.). Długosz⁸) podaje ślub pod r. 1007; te same datę zawierają też t. z. Excerpta Długosza z nieznanych źródeł⁹). Zapiski w rzeczonych Excerptach nie są jednak wyłącznie rzeczywistymi wyciągami z innych źródeł; a owszem, niektóre z nich są widocznie tylko dalami chronologicznemi, ustalonemi przez własną kombinacyą Długosza; dlatego nie ma powodu przywiązywać do nich, a także i do daty podanej w Historyi, zbytniej wagi; tem bardziej, że z samej Ilistoryi¹⁰) przeziera motyw, który skłonił Długosza do ustalenia tej daty drogą kombinacyi. Podaje on, że wielmoże polscy namawiali Bolesława do zawarcia małżeństwa, ażeby zapewnić ciągłość rodowi Piastów, ile że żyjący podówczas brat jego, Włodzisław Herman, z umysłu trwał w stanie bezżennym, a inny brat Mieszko niedawno umarł.

1

Str. 41. — -) Ilist. Pol. I. 880. — 3) Ibid. I. 332. 330. — 4) Poin. Sobr. II. 271. — fi) Naruszewicz. Ilist.

2

nar. poi. I. 340 uw. 3; Linii ic z enk o, Wzaimn. otnosz. 53. — <>) Naruszewicz, Hist. nar. poi. II. 340 u\v. 3. — ") Taty-

3

szczew. Ist. Ross. III. 119; Lin nicz enk o, Wzaimn. otnosz. 53. — 8) Hist. Pol. I. 332. — W) Mon. Pol. IV. 10. — 10) Ilist.

4

Pol. I. 332.