cych stopnia podstawowego i licealnego, liceów pedagogicznych oraz dla szkól zawodowych. Studia miały charakter jednokierunkowy i trwały nadal trzy lata. W okresie tym struktura wyższych szkół pedagogicznych upodobniło się do struktury uniwersytetów;
III okres stanowią lata 1954-1959, kiedy to WSP mające charakter szkół akademickich kształciły kandydatów na nauczycieli szkół ogólnokształcących stopnia licealnego, zakładów kształcenia nauczycieli i szkół zawodowych. Były to już studia czteroletnie, kończące się dyplomem magisterskim;
IV okres to lata 1959-196?, kiedy WSP, utrzymując swą odrębność programową w stosunku do uniwersytetów, prowadziły studia pięcioletnie, studia podyplomowe i doktoranckie. Nadal przygotowywały nauczycieli szkół ogólnokształcących oraz rozpoczęły kształcenie nauczycieli przedmiotów technicznych w szkołach średnich;
V okres przypada na lata 1969—1973, w których to latach WSP, kształcąc nauczycieli dla wszystkich poziomów i typów szkół, prowadziły trzyletnie studia zawodowe, dwuletnie studia magisterskie dla absolwentów WSN oraz 4- i 5-letnie jednolite studia magisterskie;
VI okres rozpoczyna się od roku 1973, w którym wyższe szkoły pedagogiczne, podobnie jak uniwersytety, wprowadziły system jednostopniowych 4-letnich studiów magisterskich w oparciu o wspólne plany i programy nauczania.
Przechodząc od spraw periodyzacji, która ułatwi zapewne prześledzenie drogi rozwoju, jaką przebiegało kształcenie nauczycieli w naszym kraju do 1975 r., do omówienia celu i zakresu opracowania oraz jego podstawy materiałowej, pragniemy zaznaczyć, iż zamiarem zespołu opracowującego ten temat było ukazanie procesu kształtowania się jednolitego systemu kształcenia nauczycieli dla wszystkich poziomów edukacyjnych. W wyniku czasochłonnej i żmudnej kwerendy archiwalnej, a także wykorzystania już pokaźnych opracowań, odnoszących się głównie do liceów pedagogicznych, uniwersytetów i wyższych szkół pedagogicznych, autorzy zebrali i zarejestrowali liczne fakty i zjawiska z okresów i lat, kiedy dokonywano istotnych zmian w organizacji procesu kształcenia nauczycieli w formach dziennych i formach dla pracujących, w różnych typach szkół i rodzajach zakładów, by na tej podstawie przeanalizować zasadnicze elementy organizacyjno-struktu-ralne i programowe poszczególnych ogniw kształcenia nauczycieli i ich miejsca w systemie edukacji narodowej.
W obszernej i złożonej problematyce badań nad dziejami kształcenia i dokształcania nauczycieli brak dotychczas syntetycznego opracowania, ukazującego zmiany w organizacji kształcenia nauczycieli w różnych typach i rodzajach zakładów w minionym 30-leciu Polski Ludowej. Istnieje oczywiście sporo publikacji, przedstawiających problemy kształcenia nauczycieli w ujęciu regionalnym lub jednostkowym, bądź dotyczących tylko jednego zagadnienia związanego z funkcjonowaniem szkolnictwa pedagogicznego.
9