1194638925

będzie później rozważana przez Ligę Narodów. Podkreśliła łez. ze Galicja Wschodnia przeszła w ostatnich latach pięć okupacji i potrzebuje pokoju, którego nie będą w stanie zapewnie Polacy, zmuszeni do tłumienia wybuchających przeciw nim rewolt. Silne naciski amerykańskie na podjęcie współdziałania z „białą" Rosją zostały odrzucone przez delegację obawiającą się, iz interesy Ukraińców zostaną podporządkowane Wielkorusom, jak to juz miało miejsce podczas dotychczasowych kontaktów tego typu. Nie wykluczyła ona jednak możliwości federacji w przyszłości. Prosiła o pomoc przeciw bolszewikom i. dążąc do zdobycia poparcia USA. oferowała koncesje dla kapitału amerykańskiego na Ukrainie. Stanowisko Stanów Zjednoczonych pozostało jednakże wrogie ukraińskim aspiracjom niepodległościowym'*⁴. W tej sytuacji, dnia 2 VII 1919 r.. delegacja połączonych republik ukraińskich wystosowała do przewodniczącego Konferencji Pokojowej notę. będącą oficjalną odpowiedzią na decyzję Rady Ministrów Spraw Zagranicznych z 25 VI. Oświadczono w niej. ze „Postanowienie Rady Najwyższej nie wynika ze zwycięstwa sprawiedliwości i prawa”. Ostrej krytyce poddano motywację owej decyzji, stwierdzając, ze „na terytorium Galicji Wschodniej podlegającemu władzy rządu ukraińskiego nic było nigdy żadnej bolszewickiej władzy i ze panował tam zawsze doskonały porządek. (...) ze Dyrektoriat Republiki Ukraińskiej, wzmocniony bardzo skuteczną pomocą Sekretariatu Stanu Ukrainy Zachodniej, był jedyną przeszkodą, która zagrodziła drogę na zachód rosyjskim bolszewikom. (...) ze to właśnie armia Ukrainy Zachodniej po zadaniu klęski bolszewikom na rzece Zbrucz przeszkodziła ich połączeniu z bolszewikami Węgier. (...) ze rząd ukraiński odrzucił wezwanie rządu bolszewickiego, zawierające propozycję zawieszenia broni właśnie wtedy, gdy Polacy rozpoczęli ofensywę przeciwko Galicji Wschodniej po sw'ym odrzuceniu projektu rozejmu". Na podstawie powyższych twierdzeń wysuwano wniosek, iz główna barierą antysowiecką były armie ukraińskie, a Polacy okazali się sprzymierzeńcami bolszewików. Ostatecznie Delegacja Republiki Ukraińskiej oświadczyła, ze decyzja z 25 VI „nie może byc przyjęta przez naród ukraiński i ze wszystkimi środkami będzie on bronił niezależności i integralności swojego państw^ra. A więc. Delegacja Republiki Ukraińskiej nie bierze żadnej odpowiedzialności za mogące nastąpić wydarzenia"¹*⁷. Protest ten nie wpłynął jednak w najmniejszy naw-et sposób na wykonanie podjętej juz decyzji¹".

186    PPC. 1. XI. s. 2S3-25S: L Hass. op. cii., s. 17.

187    SPKP.t. II. s. 3S5-3S8.

188    APIP. t. II. s. 7.49.251. Jedynym realnym sprzeciwem było kontynuowanie jeszcze przez dwa dni ofensywy czortkowskiej. prowadzonej od 8 VI przez HA i dopiero 27 VI powstrzymanej przez Polakow.

9. Walka dyplomatyczna o status prawny Galicji Wschodniej

Dnia 28 VI1919 r. podpisany został traktat wersalski, przeciwko któremu ostro protestował rząd sowieckiej Ukrainy jako .przeciw' drapieżnemu pokojowi (...) który zamienia niemieckich robotników i włościan w dożywotnich niewolników imperializmu państw sprzymierzonych" wyrażając jednocześnie nadzieję, „ze tylko w' triumfie władzy robotników' i włościan oraz scisłej łączności ze wszystkimi sowieckimi republikami proletariat niemiecki wywalczy swoją wolność z poniżającego niewolnictwa"¹*’.

Na mocy Artykułu 87 traktatu wersalskiego granice Polski niewymienione w' tym traktacie miały byc ustalone przez Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone w późniejszym terminie. Sprawa granicy Rzeczypospolitej w Galicji podlegała temu właśnie postanowieniu”⁰.

W mysi przyjętych przez Konferencję załozeń opracowanie projektu traktatu, określającego przyszłość Galicji Wschodniej, zlecono Komisji do Spraw Polskich. Dla wstępnego przygotowania tej spraw-y powołała ona 30 VI podkomisję z gen. Henri Le Rondem na czele, która do 18 VIII odbyła 26 posiedzeń, czterokrotnie wysłuchując Polakow. Dwukrotnie zaproszeni Ukraińcy oświadczyli, iz nie są upoważnieni do uznania decyzji Rady Ministrów Spraw' Zagranicznych z 25 VI i nie przyjęli zaproszenia. Podkomisja odbyła natomiast spotkania z przedstawicielami Narodowej Rady Żydów Galicji i z reprezentantami partii karpatoru skiej¹”. Dnia 2 VII Komisja Cambona omowiła termin ewentualnego plebiscytu, czy tez nieokreślonej „consultation" miejscowej ludności, rozważając okres 12. 15. a nawet 30 lat^m. W dniu 5 VII delegacja polska przedłożyła Komisji do Spraw Polskich projekt statusu Galicji Wschodniej, który 7 VII został przesłany do Se kretariatu Konferencji*”. Przedstawione w nim zasady autonomii terytorialnej

189    Protest przecm- drapieżnemu poko/owi - Depesza Prezesa Rady f.udmvyeh Komisarzy i Ko misarza do Spraw Wewnętrznych Ukrainy Rakowskiejoz 18 V1919 r, .Przegląd Dyplomatyczny". R. I. nr!3.19l9r..s. 564.

190    J. Kumaniccki op. cii., s. 75. Traktat pokmu miedzy Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzy-Stanem i a Siemcami podpisany w Wet sa\u2& czerwca |9!9r. Prolokul podpiumy w Wersalu 28 czerwca 1919r. Traktat między Glownemi MrcdrtfwumiSprrymicrionerm • Sterna rzyszonemid Mską poctpiuiny w IV*rsdfu 28 czerwca 1919 r.. s. 47.

191    APIP. t. II. s. 245: PPC. I. VIII. s. 280-281. SPKP. t. II.s. 359: A. Partyka. op. cii., s. 564. Na czele delegacji .Komitetu Karpatoruskłcgo" stał wysłany przez moskatotitską Radę Narodowa we Lwowie D Marków - zwolennik koncepcji SUrorusinów. Oazy ł do włóczenia ziem ukraińskich byłych Austro-Węgierdo „uporządkowanej" Rosji. K. Lewandowski. Sprawa ukraińska.... s. 86*87. W lipcu memoriał w sprawie Galicji /łożyła delegacja z Polski (Aleksander Skarbek. |an Dębski. Henryk Loewenherz). M. Papierzy nskaTurek. op. ciu s. 36.

192    APIP. t. II.s. 248; J. Kumaniccki. op. cit.. s. 77; K lewandowski.Sprawa ukraińska.... s. 107.

193    M. Papier7.ynska-Turek.op.cit..s-35

63