1313878525

1. WPROWADZENIE - CZYM ZAJMUJE SIĘ GLEBOZNAWSTWO, DEFINICJA GLEBY

Gleboznawstwo (pedologia) jest nauką o glebach jako elemencie środowiska przyrodniczego. W obrębie zainteresowania gleboznawstwa znajduje się powstawanie, rozwój, budowa, właściwości i funkcje gleb, a także ich przestrzenne rozmieszczenie. Nauka ta zajmuje się także sposobami użytkowania gleb i związanymi z tym zagrożeniami, oraz metodami zapobiegania i usuwania skutków zagrożeń. Gleboznawstwo to nauka interdyscyplinarna, ściśle powiązana z innymi naukami, jak np.: geologia, mineralogia, petrografia, geomorfologia, geochemia, archeologia oraz szeregiem nauk przyrodniczych: leśnictwem, rolnictwem, ekologią, mikrobiologią itp.

Przedmiotem badań gleboznawstwa jest gleba. W literaturze można znaleźć wiele różnych jej definicji. Brak do tej pory powszechnie przyjętej wersji takiej definicji jest tłumaczone petrograficzną, fizyczną, fizykochemiczną, chemiczną i biologiczną złożonością i różnorodnością gleb, ich bardzo skomplikowaną i różnorodną genezą, znacznym zróżnicowaniem wieku i stopnia rozwoju, trudnościami w precyzyjnym określeniu granic indywiduum glebowego, bogactwem funkcji pełnionych przez gleby w kształtowaniu warunków życia w różnych ekosystemach i krajobrazach Ziemi. W myśl nowoczesnego ujęcia ekologicznego gleba to integralny składnik wszystkich ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych, utworzony z powierzchniowych warstw litosfery specyficznie przekształconych (i nadal przekształcanych) pod wpływem roślinności i pozostałych czynników glebotwórczych. Jest to trójfazowy produkt (materiał mineralny oraz żywa i martwa substancja organiczna a także roztwory glebowe i powietrze znajdujące się w glebie) wzajemnego oddziaływania lito-, hydro-, atmo- i biosfery, który charakteryzuje się specyficznymi funkcjami, budową, organizacją i dynamiką wewnętrzną. Innymi słowy gleba jest naturalnym tworem wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej, powstałej ze zwietrzeliny skalnej w wyniku oddziaływania na nią, zmieniających się w czasie, zespołów organizmów żywych i czynników klimatycznych, w określonych warunkach rzeźby terenu. Jest to złożony, ożywiony, dynamiczny twór przyrody, wykazujący zdolność produkcji i gromadzenia biomasy, w którym zachodzą ciągle procesy rozkładu i syntezy związków mineralnych i organicznych, ich przemieszczanie i akumulacja oraz przepływ energii, obieg pierwiastków i wody. W ciągłym procesie rozwoju powstaje zróżnicowanie gleby na poziomy genetyczne i diagnostyczne. Jednocześnie jest to środowisko działania edafonu (organizmów glebowych) i podziemnych organów wszystkich roślin. Gleby w swej budowie mają zapisane cechy

3