1388457297

33

do pierwiastku kwadratowego z wysokości. Inne uwagi Solskiego nad wypływem cieczy z naczyń są prawdziwe ale czysto ogólnikowe. I tak np. mówi: Woda z rury spadaiąca nawisem ¹), sporzey wypada, niżeli prosto wypływ aiąca z rury w rynnę albo w strumień: Gdyż tak z rynny, iako y z strumienia bierze nieia-ki opor: a spadaiąca nawisem, pociąga tę, która ieszcze niewypa-dła z rury. Rzecz o fontannach zbywa zresztą Solski mało-znaczącemi wzmiankami i przechodzi do części YHI-ej, traktującej o zegarach wodnych.

Porządnym ludziom rzecz przykra (mówi Solski), przebywać bez Zegara, y nie wiedzieć o godzinie, zwłaszcza we dni y w nocy niepogodne, w które kompasy słoneczne, Miesięczne, y na gwiazdy, używania nie pozwolą. Gdy tedy przytrafi się takowym chwile iaką pomieszkać na mieyscu, gdzie Zegaru ściennego, stołowego albo pektoralika ²) nie masz; mogą sobie dogodzić wodnym Zegarem, których tu trzy opiszę, poprzedziwszy z Zegarkiem wodnym wywrotnym, służącym na kwaterę ⁸), pół godziny, albo godzinę, do upodobania. Przydam y wodny Excytarz ⁴) rzecz bardzo wygodna a nie trudna, ktorogom doświadczył na usłudze zapowietrzonym roku 1653 w Krośnie.

Zegar wodny na 12 godzin składa się z naczynia, z którego woda małym otworkiem wycieka w przeciągu tego czasu. Łódka, na poziomie wody w naczyniu, opadając pociąga sznurek, nawinięty na krążku. Wał krążka obraca skazÓAY-kę godzinną. Kółko z ząbkami na tymże wale osadzone może poruszać co godzina dzwonek. „Drugi zegar wodny łatwiejszy" polega na tern, że na łódce wyżej wzmiankowanej osadzony jest drążek z ptaszkiem, który opadając razem z poziomem wody, wskazuje godziny na obok umieszczonej tabliczce z odpowiednią podziałką. Trzeci zegar „dziwnie misterny", wprawiany jest w ruch przez opadanie ciężaru, zawieszonego na sznurku, przewiniętym w koło wału ska-zówkowego,—woda zaś, przeciekająca to na jedną to na drugą stronę beczki na tymże wale umieszczonej, służy jako przeciwwaga i sprawia że co godzinę ciężar się opuszcza i skazówkę na nową liczbę przesuwa. Budzik wreszcie, prawdopodobnie, równie jak i ostatni zegar, przez samego Sol-

*) Pochyło.

^a) Zegarek do noszenia na piersiach (Linde). ^a) Kwandrans (Linde).

⁴) Budzik.

3