1468551200

Rys. 13. Pierwszy klejony samochód - Ford Taunus 17M P3 [16] Fig. 13. First glued car - Foid Taunus 17M P3 [16]

Rys. 9. Heim rzymskiego legionisty z klejonymi srebrnymi liśćmi

Rys. 10. Pierwszy klejony znaczek pocztowy tzw. Penny Black z profilem Królowej Viktorii [7] Fig. 10. First glued postage stamp - Penny Black, shows profile of Queen Victoria [7]

Fig. 9. Helmet of roman legionary with glued silver laurel leaves

Rzymianie dokumentowali praktykę wytwarzania spoiw i jako pierwsi wprowadzili do nomenklatury nazwę kleju - Glu-tinum. Stosowali oni głównie smołę drzewną i wosk pszczeli np. do uszczelnień statków swojej floty lub sok z jemioły, przy użyciu którego łapali małe ptaki. W późniejszym okresie rozszerzyli asortyment klejów do karuku, wykonywanego z gotowanych resztek ryb. W swojej najczystszej formie był on wykonywany z pęcherzy pławnych jesiotrów z Morza Kaspijskiego, a wykorzystywali go m.in. złotnicy do mocowania kamieni szlachetnych w biżuterii. Naukowcy z Bonn podczas renowacji hełmu rzymskiego legionisty sprzed 2 tys. lat znalezionego w roku 1986 nieopodal niemieckiego miasta Xanten stwierdzili, że zdobiące go srebrne liście laurowe zostały do niego przyklejone (rys. 9). Specjalista Frank Willer odkrył klej przez przypadek, chcąc wyciąć piłą próbkę metalu do analizy, co rozgrzało powierzchnię hełmu, odklejającsrebrne liście laurowe, które zaczęły ciągnąc za sobą nitki kleju. Zdaniem eksperta substancja klejowa była mieszaniną bitumenu, substancji żywicznych i tłuszczu zwierzęcego z dodatkami. Podobnego odkrycia dokonano w 1886 roku we Wrocławiu, gdzie znaleziono dębową skrzynkę z czasów Imperium Rzymskiego, na której przyklejono pięć monet mieszaniną białka i wapna.

Świadectwa znajomości techniki klejenia w starożytności można odnaleźć również w świętych księgach różnych religii, W Piśmie Świętym znajdują się wzmianki dotyczące wykorzystania smoły do budowy Arki Noego, która wg tradycyjnej chronologii biblijnej skonstruowana została 3+2 tys. lat p.n.e. Również w jednej z podstawowych ksiąg judaizmu - Talmudzie, uporządkowanym zbiorze praw religijnych Żydów, wspomniano o użyciu około 1500 lat p.n.e. przez Izraelczyków kazeiny jako spoiwa dla pigmentów.

Historyk i pisarz rzymski Gaius Plinius Secundus w dziele z I wieku „Naturalis historia" opisał zbudowaną około 300 lat p.n.e. świątynię Diany w Efezie, w której klejone były wysokie skrzydła drzwi, wykonane z wypolerowanego drzewa cyprysowego, przyozdobione bogato złotem i kolorowymi barwami.

8

PRZEGLĄD SPAWALNICTWA 8/2008