1629290181

6 P

Analiza stanu czystości i możliwości zagospodarowania zbiornika machowskiego-wyniki wstępne

Monika Chuchro', Maciej Manecki¹ 1 Katedra Geoinformatyki i Informatyki Stosowanej, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środow iska, AGH Kraków;

¹ Katedra Mineralogii. Petrografii i Geochemii. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH Kraków¹

Odkrywkowa kopalnia siarki “Machów” położona jest na obszarze zapadliska przedkarpackiego. Kopalnia w szczytowym okresie eksploatacji zajmowała 1560ha powierzchni a wyrobiska osiągały od 80 do llOm głębokości. W 1992 roku zakończono eksploatację w kopalni, a od 1994r trwają prace rekultywacyjne. Zmierzają one m.in. w kierunku utworzenia obszarów ląkowo-leśnych (m.in. na zwałowisku zewnętrznym o powierzchni 880ha) i zbiorników wodnych (m.in. zbiornik machowski w wyrobisku o powierzchni 450ha).

Zbiornik machowski powstał poprzez spłycenie wyrobiska w arstwą odpadów (głównie kekiem), który został uszczelniony 25m warstwą iłów z nadkładu kopalni i wypełniony wodą z Wisły. Na rekultywowanym obszarze występują płytko dwa poziomy wodonośne, które oddziały wując z w odami zbiornika mogą wpływać na jakość wód nowo powstałego akwenu.

Przeprowadzono badania, których celem było określenie aktualnego stanu wód oraz osadów dennych dla umożliwienia w przyszłości określenia kierunku przebiegu procesów ewolucji geochemicznej nowopowstałego systemu. Pobrano 10 zestawów próbek osadu dennego oraz wody, równomiernie rozmieszczonych wzdłuż linii brzegow ej zbiornika wodnego. W badanych próbkach oznaczono zawartość siarczanów, azotanów, chlorków¹, metali ciężkich, sodu oraz potasu przy użyciu atomowej spektroskopii absorpcyjnej (ASA) i spektrometrii UV-vis. Osad denny został także poddany analizom mineralogicznym. Wyniki przedstawiono w świetle dostępnych danych geologicznych i hydrogeologicznych dla całego obszaru otaczającego zbiornik.

Na podstawie wstępnych wyników badań wody oraz udostępnionych danych z Kopalni Machów stwierdzono, że wszystkie badane parametry z wyjątkiem Miana Coli (klasa IV) mają klasę czystości III lub wyższą.

Projekt ten jest częściowo finansowany przez Katedrę Geoinformatyki i Informatyki Stosowanej, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków.

12 R

Godne uwagi obszary i obiekty przyrody nieożywionej w województwie śląskim.

Ryszard Chybiorz, Waldemar Bardziński, Jerzy Nita Katedra Geologii Podstawowej, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec

Rzeźba terenu i budowa geologiczna województwa śląskiego, począwszy od Karpat po Wyżynę Wieluńską, uwarunkowały powstanie bardzo zróżnicowanego krajobrazu. Bogate są tradycje górnicze związane z wydobywaniem skarbów Ziemi, prowadzące jednak do degradacji gcośrodow iska.

Prawnie chronione obszary i obiekty przyrody nieożywionej są nieliczne, jednocześnie rozproszone publikacje wskazują, że ich zasoby są znaczne. Zasobami tymi są tu różnorodne formy geomorfologiczne i antropogeniczne oraz muzea. Ich wartości podnoszą: występowanie danego typu form terenu, skal i ich ułożenia, minerałów i skamieniałości oraz wiek powstania danego obiektu.

Wszystko to sprawia, że zasoby przy rod} nieożywionej i krajobrazu należy nie tylko chronić, ale także zwiększyć ich populary zację oraz zapewnić im właściwą dostępność przez promocję w sposób profesjonalny i długofalowy. Można to zorganizować poprzez ścieżki dydaktyczne, szlaki atrakcji geologicznych (przykładem może być Małopolska lub Czechy), wydawnictwa popularno-naukowe, odpowiedni serwis internetowy i inne.

Internet obecnie jest nie tylko najszybszym medium służącym do wymiany informacji, ale także drugim, po znajomych i rodzinie, źródłem pozyskiwania informacji o atrakcjach turystycznych województw a śląskiego. Pozwala także edukować i kształtować świadomość w zakresie zrównoważonego rozwoju wśród społeczności lokalnych i ponadregionalnych, w tym również z terenów przygranicznych.

Z kolei wyspecjalizowane portale (wortale) zapewniają wyższą jakość udostępnianych informacji z dziedzin tematycznie do siebie zbliżonych, w tym także geografii i geologii. Są również znaczącą platformą aktywności wybranych grup społecznych.

Powyższe uwagi i konieczność dbania o dziedzictwo geologiczne, zalecane przez Europejską Asocjację (ProGEO), w Katedrze Geologii Podstawowej Wydziału Nauk o Ziemi stały się podstawą podjęcia prac nad realizacją projektu pt. “Edukacyjno-informacyjny portal internetowy o geośrodowisku województwa śląskiego”, akronim GeoSilesia.

4 R

Możliwości zagospodarowania wód geotermalnych Podhala do celów balneoterapeutycznych i rekreacyjnych

Joanna Ciągło, Beata Kępińska Katedra Surowców Energetycznych, AGH, Kraków

Wody geotermalne Podhala udostępniane trzynastoma odwiertami związane są z mezozoicznym podłożem niecki podhalańskiej oraz serią eocenu środkowego (węglanowego). Ich podwyższone temperatury oraz występowanie składników swoistych (siarkowodoru, siarczków i siarczanów, krzemionki, fluoru, strontu, potasu) o korzystnym wpływie na organizm ludzki pozw alają rozpatiy wać te wody w kontekście ich wykorzystania w lecznictwie. Najistotniejsze znaczenie balneotera-peutyczne przypisuje się siarczkom i siarkowodorowi. Składniki chemiczne w^f połączeniu z oddziaływaniem temperatur)' na organizm człowieka dają szerokie możliwości zastosowania w lecznictwie oraz rekreacji.

Podhalańskie wody geotermalne wykorzystuje się obecnie jako źródło energii cieplnej w' systemie ciepłowniczym PEC Geotermia Podhalańska S.A. opartym na dwóch dubletach geotermalnych oraz w celach rekreacyjnych w dwóch ośrodkach w Zakopanem. W trakcie budowy znajdują się również obiekty kąpieliskowe w Szaflarach, Bukowinie Tatrzańskiej i Bialce Tatrzańskiej, natomiast w fazie w iercenia są także nowe otwory. Dotychczas niewykorzystywane pozostają odwierty ujmujące wody o temperaturach od 20°C do ponad 87°C. Rozwijający się sektor u zd ro w i sko wo -rek reacyj ny bazujący na wodach geotermalnych może w znacznym stopniu poszerzyć ofertę turystyczną regionu i uzupełnić o bardzo atrakcyjną formę rekreacji i wypoczynku.

6 P

Zmienność mineralogiczna, petrograficzna i geochemiczna na kontakcie stref całkowicie i częściowo przeobrażonych termicznie w obrębie składowiska odpadów powęglowych

Justyna Ciesielczuk, Monika Fabiańska, Magdalena Misz-Kennan Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec

17