1629290189

9 P

Analiza sedymentologiczna danych profilowania upadu warstw (PUW)

- ważne narzędzie poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów

Paweł Aleksandrowski', Krzysztof Mastalerz² 1 Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego;

^I    Coquitlam, B.C., Kanada

Dane uzyskane podczas profilowania upadomierzem, zwykle są wykorzystywane do zgrubnej jedynie oceny charakteru i orientacji ulawicenia w seriach osadowych. Mogą jednak być one niezmiernie użyteczne dla rozwiązywania niektórych problemów geologii strukturalnej, stratygrafii i sedymentolo-gii, a szczególnie precyzyjnej charakterystyki skal złożowych. Możliwości te rosnąjeszcze bardziej gdy upadomierz jest jednym z elementów kompleksowej analizy danych karotażowych w połączeniu z wynikami makroskopowego i/lub laboratoryjnego opisu/analizy dostępnych rdzeni wiertniczych. Analiza upadomierza w serii otworów przecinających daną serię osadową może pozwolić na dogłębną charakterystykę tej serii, z interpretacją kierunków paleotransportu materiału klaslycz-nego, geometrii form akumulacyjnych, prognozą gradientów' facjalnych, rozpoznaniem organizacji paleosystemu depozy-cyjnego, nachylenia paleosklonu, pionowej organizacji sekwencji, a w konsekwencji dostarczyć danych do analizy basenu sedymentacyjnego. Analiza danych upadomierza z pojedynczego nawet otworu wiertniczego umożliwia, ograniczoną wprawdzie, lecz trójwymiarową interpretację oraz pełniejsze wykorzystanie pozostałych danych karotażowych. Natura i możliwości upadomierza predysponują go również jako narzędzie szczególnie przydatne w kompleksowej analizie formacji osadowych bazującej na i/lub uwzględniającej wyniki sejsmiki refleksyjnej. Używane są one do szeregu zadań, poczynając od analizy sejsmogramów syntetycznych i identyfikacji głównych reflektorów, a kończąc na trójwymiarowej analizie wypełnienia basenu sedymentacy jnego przy zastosowaniu stratygrafii powierzchni sejsmicznych. Możliwości analizy sedy-mentologicznej danych upadomierza zilustrowane są w prezentacji przykładami z miocenu zapadliska przedkarpackiego oraz z czerwonego spągowca monokliny przedsudeckiej.

II    R

Bilansowanie struktury frontu orogenicznego Karpat

Paweł Aleksandrowski¹, Iwona Sieniawska¹, Piotr Krzywiec²

¹    Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego;

²    Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa

Budowafrontu orogenicznego Karpat na odcinku pomiędzy Andry chowom a Pilznem została rozpoznana na 11 profilach sejsmiki refleksyjnej 2D wykonany ch przez PGNiG S.A. Strefa frontu orogenicznego Karpat obejmuje tutaj najbardziej zewnętrzną część stosu plaszczowin fliszowych, oraz włączoną w obręb orogenu zdeformowaną brzeżną partię osadów miocenu zapadliska przedkarpackiego, wydzielaną jako tzw. jednostka zglobicka. Lokalnie deformacjom nasuwczym pod nasuwającym się pakietem plaszczowin fliszowych uległy też utwory mezozoiczne podłoża zapadliska. Pomiędzy Wieliczką i Tarnowem wzdłuż frontowej strefy orogenu obserwuje się spektakularne przejawy tzw. tektoniki klinowej w postaci dobrze wykształconej strefy trójkątnej, z którą wydają się związane akumulacje soli kamiennej rejonu Wieliczki i Bochni. Uwzględniając dane geologiczne i geofizyczne z licznych odwiertów górnictwa naftowego oraz powierzchniowe dane kartograficzne, na analizowanych profilach sejsmicznych dokonano wariantowej szczegółowej interpretacji strukturalnej metodą bilansowania przekrojów geologicznych, uzyskując informacje o najbardziej prawdopodobnych układach geometrycznych struktur nasuwczych i fałdowych w badanej strefie oraz ich odtwarzając kolejne etapy ich powstawania. Do bilansowania wykorzystano oprogramowanie 2DMoveTM . Uzyskane wyniki rzucają nowe światło na budowę i rozwój strukturalny brzeżnej strefy Karpat i dostarczają danych przydatnych w poszukiwaniu złóż węglowodorów.

12 R

Popularyzacja geologii w przekazach medialnych

Stefan Witold Alexandrowicz Polska Akademia Umiejętności, Kraków

Problematyka z zakresu nauk o ziemi może być i jest interesująca dla szerokiego kręgu odbiorców, niezwiązanych z nią profesjonalnie. Dobrym przykładem pobudzenia takiego zainteresowania byl film Spielberga - Park Jurajski, który na wiele lat wprowadził pewien zakres tematyki geologicznej i paleontologicznej w centrum uwagi szerokich kręgów społeczeństwa. Oddziaływanie mediów w tym zakresie odbywa się poprzez prasę codzienną i periodyczną, radio oraz telewizję. W Polsce taką działalność popularyzatorską prowadzi! w okresie międzywojennym Mieczysław Limanowski, znakomity geolog, a zarazem człowiek teatru, który wygłasza! przez radio odpowiednio przygotowane wykłady. Szczególnie skuteczną formą przekazu jest telewizja, wykorzystywana w tym celu od wielu lat, m.in. poprzez cykl filmów realizowanych przez profesorów P. Roniewicza i A. Wierzbowskiego. Godne polecenia jest powiązanie tematyki geologicznej z propagowaniem turystyki, poprzez ujęcia przybliżające zainteresowanym osobom możliwość obserwowania i rozumienia zjawisk dostępnych na trasach wycieczek i spacerów. Realizacją tego założenia było 30 filmów z cyklu „Podpowiedzi w plenerze”, zrealizowanych przy udziale autora przez Telewizję Kraków. Prezentacja jednego z nich będzie ilustracją omawianej idei.

7 R

Geoochrona w programach działalności organizacji międzynarodowych

Zofia Alexandrowicz

Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, Kraków

Nazwa „geoochrona” (ang. geoconsen ation) współcześnie zastąpiła dotychczasowe, tradycyjne określenia m.in. w Polsce - „ochrona przyrody nieożywionej". Określa ona działania, które w Europie do lat 80. ubiegłego wieku, miały charakter krajowy, a nawet lokalny, regulowany prawem lub zarządzeniami regionalnymi. Rozwój geoochrony w skali międzynarodowej został faktycznie zapoczątkowany od czasu spontanicznego zawiązania się Grupy Roboczej (Holandia, 1988), która przekształciła się w Europejską Asocjację Ochrony Dziedzictwa Geologicznego - PtoGEO (Niemcy 1993). Wydarzeniem aktywizującym było 1 Międzynarodowe Sympozjum (Francja, 1991) pod patronatem UNESCO, w czasie, którego została uchwalona i następnie szeroko rozpowszechniona Deklaracja Prawa Pamięci o Ziemi. Mimo postępu prac w dalszym ciągu zaznacza się duża dysproporcja w realizacji celów geoochrony w stosunku do ochrony współczesnej flory' i fauny, wspieranej licznymi międzynarodowymi konwencjami, porozumieniami, programami i dyrektywami. Brak konwencji dotyczącej bezpośrednio problemów ochrony dziedzictwa geologicznego jest tylko w minimalnym stopniu rekompensowany przez Kon-

6