1629290424

Strija wejasnił parnie Helenie, za czim me przeszłe. Jó cebie móm za belnegó knópa. [...] jó bel za leśnego cłwanósce lat. [... ] czej te bel za mną przeszli . . .l móm cebie za belne dzewcza. Szedł jem zazdrzec do krómów za barchóna na pieleszczi. W młodech latach prócowól za fiskalnego buchaltera. A kó tata bel za leśnego jesz przed pierwszą wojną [... ] me sa umów ile, że [...] po kóscele jó do niego zajada na polnie, a tej raza pojedzenie w Michałow ego konia za limaprosatama. itd.

na pojawia się w następujących zwrotach: (za)klepac na, isc na, wezwanie na, iiczic sa na, zameldować sa\ por. niem. an etwas klopfen, ins Zimmer gehen, auf die Schule gehen, auffordern:

Tej jó zaklepól na ruta w oknie [...]. Pó wieczerze Maszka szedł na mółą jizba do tatę. [... ] czeja, chtos klepie na dwierze. [...] jó też dosta wezwanie na arbeitsamt do Czerska. Tej jó [...] zaczął klepać na okno. Marian [...] iicził sa na szkole rolniczi i czastoprzejeżdżół do nas we feriach, pomagać prze żniwach. Pó póra dnich jó szedł do Lepusza, zameldować sa na gminie.

prze - odpowiada konstrukcjom z przyimkiem bei, np.:

Jak dhigó te bel prze niemiecczim wójskii? [... ] knóp [... ] robi prze banie.

w w podanych przykładach kaszubskich przyimek in łączy się podobnie jak w języku niemieckim z biernikiem i wskazuje na kierunek ruchu, np.:

Konia me wprowadzele w chlew do krowę [...]. Weprzegle jesme konie i zniosle wszetcze rzecze z wóza w jizba.

ó - w podanym przykładzie (w analizowanym materiale przyimek ten w takiej konstrukcji pojawił się tylko raz) odpowiada niemieckiej konstrukcji um diese Zeit:

[... ] co te tu robisz ó tim czasu w oknie?

3. Wskaźniki zespolenia

ale - funkcjonuje w kaszubszczyźnie nie tylko jako wskaźnik zespolenia wypowiedzeń przeciwstawnych, ale również jako partykuła wzmacniająca (taką samą funkcję pełni w niemieckim partykuła aber). Miejsce ale w zdaniu jest dość dowolne²⁶.

13