1864815080

Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji_Zakład Metrologii i Badań Jakości

-    Zakres pomiarowy narzędzia pomiarowego - zakres wartości wielkości mierzonej (albo innych wielkości wyznaczających wielkość mierzoną), dla których narzędzie pomiarowe może być stosowane z błędem nie przekraczającym dopuszczalnych granic, bez szkody dla wytrzymałości trwałości narzędzia i bez naruszenia warunków bezpieczeństwa. Wyróżnia się dolną i górną granicę zakresu pomiarowego. Zastrzeżenie co do wytrzymałości i zachowania warunków bezpieczeństwa dotyczy sygnałów pomiarowych, które są nośnikami energii. Na przykład nie można mierzyć ciśnienia rzędu dziesiątek megapaskali manometrem przeznaczonym do pomiaru ciśnienie rzędu kilkudziesięciu paskali. Przyrządy działający w oparciu o sygnał elektryczny najczęściej sąwielozakresowe. Wówczas jako zakres przyrządu traktuje się zakres największy.

-    Zakres wskazań narzędzia pomiarowego - zakres wartości wielkości mierzonej, które mogą być odczytywane na podzielni narzędzia pomiarowego. Często zakres wskazań pokrywa się z zakresem pomiarowym, ale nie zawsze. Na przykład transametr o zakresie pomiarowym 0 25 mm, ma zakres wskazań ±80 pm.

-    Wartość działki elementarnej (w_e) - wartość wielkości mierzonej odpowiadająca zmianie wskazania o jedną działkę elementarną. Potocznie - całkowicie błędnie - mówi się, że jest to dokładność narzędzia pomiarowego. Wartość działki elementarnej nie jest ani błędem narzędzia pomiarowego ani tym bardziej jego dokładnością. Dla urządzeń wskazujących cyfrowych jest to jednostka wartości z ostatniej (prawej) pozycji wyświetlacza. Na przykład gdy wskazanie ma postać 20,456mm - wartość działki elementarnej wynosi 0,001 mm.

-    Długość działki elementarnej (l_e) - odległość między dwoma sąsiednimi wskazami mierzona wzdłuż linii podstawowej podziałki. Dla podziałek prostoliniowych jest to wprost odległość między osiami sąsiednich wskazów. Dla podziałek hakowych, linię podstawową wyznaczają wewnętrzne końce kresek, lub środki najkrótszych kresek. Długość działki elementarnej decyduje o wyrazistości podziałki.

-    Czułość narzędzia pomiarowego - pochodna wskazania względem wartości wielkości mierzonej, dla danej jej wartości:

. dW k = -— dN

gdzie:

W - wskazanie przyrządu pomiarowego,

N - wielkość zmierzona

Czułość może też być wyrażona stosunkiem przyrostu wskazania do przyrostu -odpowiadającego temu wskazaniu - wartości wielkości mierzonej:

Opracował: dr inż. Stanisław FITA