1869525143

NAKŁADEM WŁASNYM... 269

żydowskiej, rabin z Rzeszowa i poseł na Sejm Krajowy. Wielu autorów publikowało książki z dziedzin niezwiązanych z własną pracą zawodową, prowadzili oni także inną działalność twórczą. Wśród duchownych uwagę zwraca Walerian Kalinka (1826-1886), twórca krakowskiej szkoły historycznej; katecheta z Tarnowa, ks. Franciszek Walczyński (1852-1937) był kompozytorem.

Wiadomości biograficzne, odnoszące się do konkretnych osób, są zredagowane w sposób zwięzły. Autorka wykazała się umiejętnością syntetycznego ujęcia materiału biograficznego, unikając niebezpieczeństwa nadania tekstowi książki charakteru monotonnego wyliczenia autorów i danych życiorysowych. Niedobrze jednak, że wspominając o różnych osobach, tylko w przypadku niektórych podaje w przypisach źródła informacji. Gdyby nie ten błąd, czytelnicy jej książki mieliby ewentualnie ułatwione zadanie przy prowadzeniu własnych badań nad biografią niektórych osób.

Stosunkowo dużo miejsca A. Gruca poświęciła sprawie produkcji wydawniczej autorów. Na podstawie Bibliografii Polskiej 1901-1939, Bibliografii Polskiej XIX stulecia Estreichera i „Przewodnika Bibliograficznego”, ustaliła, że w latach 1866-1914 w Krakowie wydano ogółem 18 185 tomów, z czego 2905 opublikowali własnym nakładem autorzy. Nie pominęła istotnego tematu drukarni wykonujących nakłady własne autorów w okresie 1866-1914, kosztów druku i nakładów, a także typów druków. Wśród drukarni realizujących zamówienia na pierwszym miejscu znalazła się drukarnia „Czasu”, z której wyszły 824 tomy (28,4% pozycji wydrukowanych w Krakowie nakładem autorów); na drugim DrukSmia Wł. L. Anczyca i Sp. (692 książki, odpowiednio 23,5%), a na trzecim Drukarnia UJ (413; 14,2%). Autorka przekazując informacje o najważniejszych drukarniach, dokonała analizy wielkości nakładów książek, za których wydanie płacili twórcy; omówiła także różne typy druków: książki, broszury, odbitki artykułów drukowanych w czasopismach i wydawnictwach zbiorowych. Odwołując się do wybranych przykładów publikacji, przestawiła ich szatę zewnętrzną, zwróciła uwagę na format, ilustracje i rodzaj okładek.

Ta część opracowania poświęcona zakresowi treściowemu publikacji ma charakter interdyscyplinarny. Badaczka dowiodła, że największa liczba książek wydawanych przez uczonych i pisarzy własnym sumptem dotyczyła nauk humanistycznych (594; 20,4%), nauk społecznych (512; 17,6%), a także literatury pięknej (481; 16,6%) i religijnej (385; 13,3%) oraz nauk stosowanych i umiejętności praktycznych (331; 11, 4%). W książce A. Grucy można znaleźć informacje o publikacjach z zakresu nauk humanistycznych (historii, historii literatury, filozofii, językoznawstwa), o pracach mających za temat dzieje i zbiory polskich bibliotek, o bibliografiach, o publikacjach z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych, nauk stosowanych (medycyna, rolnictwo, tematyce gospodarczej), nauk społecznych (prawo, ekonomia i inne zagadnienia społeczne), nauk pedagogicznych czy sztuk pięknych. Spośród prac z dziedziny historii część miała za temat dzieje Krakowa. Inną grupę tworzą biografie wielkich postaci z historii ojczystej, np. książka Wiktora Czermaka Mana Kazimiera Sobieska. Nakładem autorów wyszło kilka monografii miejscowości. Wydarzenia historyczne, np. powstanie styczniowe, opisywali autorzy pamiętników. Znaczące miejsce wśród autorskich nakładów z dziedziny nauk pedagogicznych zajmowały podręczniki. Autorka omawiając prace z zakresu nauk społecznych, uwzględnia publicystykę o tematyce społecznej i politycznej. Wspomniała też o literaturze pięknej, trzymając się podziału na poezję, dramat i prozę, twórczości dla dzieci i młodzieży i literaturę religijną. Odbiorcy zajmujący się wymienionymi dziedzinami wiedzy i rodzajami literatury znajdą w przypisach wiadomości bibliograficzne o mało znanych pozycjach. W przypadku książek o tematyce religijnej odnosi się to tak do teologów, filologów czy muzykologów, interesujących się rzymskokatolickimi śpiewnikami, oraz badaczy zainteresowanych religią mojżeszową. Poza dużą liczbą książek katolickich i dwoma mojżeszowymi A. Gruca nie podała przykładów publikacji reprezentujących inne wyznania, co należało uczynić, pomimo że - zgodnie z ob-