1933501757

OCHRANIACZE JAMY USTNEJ

Zostały wymyślone przez Woolfa Krausego w 1890 roku, na początku z gutaperki, następnie z kauczuku, aby chronić zęby i wargi przed skaleczeniem u bokserów. Jednak dopiero w 1927 roku (po jednej z walk w USA, kiedy konieczne było przerwanie walki ze względu na znaczne obrażenia okolicy jamy ustnej) oficjalnie wyrażono zgodę na używanie ochraniaczy podczas zawodów (Reed R.V., 1994). Wcześniej było to niedozwolone i rzadko stosowane. Natomiast pierwsze opracowanie w literaturze, jak prawidłowo wykonać indywidualny ochraniacz jamy ustnej przez lekarza dentystę ukazało się w 1930 roku (Knapik J.J., 2007). Należy pamiętać, że nie tylko bokserzy wymagają takiej ochrony, ale również inni sportowcy. W USA (lata 1950-1965) nastąpił szybki rozwój technologii ochraniaczy jamy ustnej, kiedy podjęto prace na temat materiałów oraz użytkowania ochraniaczy. Szybko zorientowano się, że ochraniacze jamy ustnej potocznie nazywane „szczękami” powinno nosić się na zębach górnych ze względu na większe prawdopodobieństwo urazu, oprócz przypadków, kiedy zawodnik miał przodożuchwie i należało chronić zęby dolne. Od 1962 roku w USA wprowadzono obowiązek używania ochraniaczy jamy ustnej w sportach kontaktowych (Scott J., 1994).

Ogólnie rolę ochraniaczy jamy ustnej można przedstawić następująco: chronią przed urazami zębów (złamania, zwichnięcia, wybicia), podtrzymują miękkie tkanki warg, policzków i języka, chroniąc je przed rozerwaniem oraz stłuczeniem w czasie przyjmowanych ciosów, czy upadków; także przed złamaniem oraz przemieszczeniem żuchwy (Chapman P.J., 1993), (Newsome P.R., 2001 ), (Johnsen D.C., 1991), (Ranalli D.N., 2000). Do innych zadań ochraniaczy jamy ustnej należy ochrona przed urazem szyi i kręgosłupa szyjnego (Knapik J.J., 2007). Działają one na zasadzie absorbowania, rozproszenia i redukcji energii uderzenia (Chapman P.J., 1986). Zgodnie z zasadami elastyczności redukują również siłę urazu na żuchwę. Dodatkowo wytwarzają przestrzeń pomiędzy wyrostkiem kłykciowym gałęzi żuchwy, a wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej czaszki, zmniejszając siłę uderzenia na część mózgową czaszki, a w konsekwencji na mózg (Winters J.E. Sr., 2001), (Walilko T., 2004), (Barth J.T., 2000). Tym samym zapobiegają, bądź znacznie redukują powstanie groźnych uszkodzeń neurologicznych (wstrząsy i krwawienia podpajęczynówkowe) (Winters J.E. Sr., 2001). Są to uszkodzenia występujące typowo po uderzeniu zadanym w żuchwę, tzw. ,,knock-out”, szczególnie charakterystyczne w boksie (Mihalik J.P., 2007). Oceniono ogólnie, że podczas

16