1933502006

TESTY, TESTOWANIE, DIAGNOZA - CO SĘ ZMIENIŁO W OSTATNIM 25-LECIU

Preferencji (WKP). Wydawnictwo ERDA opublikowało polską adaptację niemieckiego Testu Osobowości i Zainteresowań (i jego skróconą wersję — Test Zainteresowań).

Wystandaryzowanych testów do badania osobowości dzieci jest nadal stosunkowo niewiele, zwłaszcza w porównaniu z analogicznymi narzędziami przeznaczonymi dla osób dorosłych. Niedobór ten stwarza warunki sprzyjające stosowaniu dostępnych na rynku narzędzi o niesprawdzonych parametrach psychometrycznych, zwłaszcza o nieudokumentowanej trafności, lub nie posiadających polskich norm, takich jak Test Bajek czy Test Drzewa. Natomiast wśród aktualnie wydawanych narzędzi, które zostały swego czasu znormalizowane na próbach polskich, trzeba wymienić zwłaszcza Test Niedokończonych Zdań Rottera, a także kwestionariusze — Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli, autorstwa Grażyny Krasowicz i Anny Kurzyp-Wojnarskiej, Inwentarz Stanu i Cechy Lęku dla Dzieci, autorstwa Charlesa Spielbergera i współpracowników, oraz Kwestionariusz Temperamentu EAS, Arnolda Bussa i Roberta Plomina (wszystkie wydane przez PTPPTP). Nie ma już obecnie w sprzedaży narzędzi do badania osobowości dzieci wydawanych przez dawne Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, spośród których najbardziej popularna była stosowana przez wiele lat Skala Jawnego Niepokoju „Jaki jesteś”, autorstwa Elżbiety Skrzypek i Mieczysława Choynowskiego.

Młodzież od wieku 15-16 lat można jednak badać kwestionariuszami przeznaczonymi dla osób dorosłych i tu oferta jest dość bogata. Są w niej między innymi takie znane narzędzia, jak Lista Przymiotnikowa ACL, kwestionariusz NEO-FFI, kwestionariusze Eysencka (EPQ-R i IVE), kwestionariusz samooceny MSEI, kwestionariusze do pomiaru cech temperamentu, autorstwa Jana Strelaua i Bohdana Zawadzkiego (PTS i FCZ-KT) i inne.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o narzędziach służących do badania rodziny jako środowiska wychowawczego. Są to przede wszystkim kwestionariusze Mieczysława Plopy, opublikowane przez wydawnictwo VIZJA PRESS, a w tym Kwestionariusz Relacji Rodzinnych, powstały przy udziale Piotra Połomskiego i przeznaczony do badania relacji rodzinnych w percepcji młodych ludzi w wieku 15-20 lat, oraz kwestionariusz Rodzice a Młodzież (SPR-2), mierzący postawy rodzicielskie na podstawie badania dzieci (młodzieży w wieku 13—20 lat). Jest też polska adaptacja kwestionariusza FACES-IV, autorstwa Davida Olsona, służącego do oceny funkcjonowania rodziny, którym można badać zarówno dorosłych, jak i dzieci od 12. roku życia; kwestionariusz ten funkcjonuje w Polsce pod nazwą Skale Oceny Rodziny (SOR; wyd. PTPPTP). Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych wydaje też metodę pod nazwą Diagnoza Więzi Rodzinnych Dzieci i Młodzieży, opartą na analizie zabaw i przeznaczoną dla badanych w wieku 5;0—13;11.

W różnych ośrodkach powstają plany dotyczące renormalizacji już funkcjonujących narzędzi testowych oraz adaptowania i tworzenia nowych; prace nad niektórymi z nich są już zaawansowane. Można więc oczekiwać, że przyszłość przyniesie dalszy postęp w omawianym zakresie i że postęp ten będzie się dokonywał we wzrastającym tempie.

Zmiany, które miały miejsce w ostatnim 25-leciu, polegają nie tylko na tak znacznym wzbogaceniu zasobu metod diagnostycznych, jakimi dysponują psychologowie, lecz także na przeobrażeniach w ich świadomości — wiedzy na temat testów i diagnozy psychologicznej.

O tym, co zmieniło się w świadomości psychologów odnoszącej się do badań testowych i diagnozy psychologicznej, można wnioskować przede wszystkim na podstawie bezpośrednich kontaktów z psychologami praktykami, brak jest bowiem systema-

185

PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA, NR 7/2015,183-188