1941126802

Pamięć o wojennej zbrodni

HISTORIA 8 marca nastąpi odsłonięcie tablicy upamiętniającej ofiary obozu przejściowego NKWD, który w 1945 roku mieścił się na bytowskim zamku.

Ze wspomnień potomków' świadków i ustaleń historyków wiadomo, że Armia Czerwona założyła zamkowy obóz w' marcu 1945 roku. Istniał do czerwca. Napis na tablicy będzie brzmiał „W tym miejscu w okresie od marca do czerwca 1945 roku mieścił sie obóz przejściowy NKWD dla mieszkańców Ziemi Bytowskiej. Niewinnym ofiarom, które straciły życie na skutek wycieńczenia, głodu i terroru sowieckiego”. Treść została skonsultowana z Bernardem Mathea, dyrektorem Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w^r Gdańsku oraz z Andrzejem Przewoźnikiem, sekretarzem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwo. Żadnych uwag nie wniósł Powiatowy Związek Ludności Pochodzenia Niemieckiego. Teraz ratusz czeka jeszcze na opinie Zrzeszenia Kaszubsko-Pomor-skiego.

O kaźni ludności cywilnej na zamku pierwszy publicznie opowiedział Benedykt Reszka z Borowego Młyna, autor książki „Czas zła”. Znalazły sie w niej relacje osób, które w 1945 mieszkał}' w Bytowie. Na tej podstawie Instytut Pamięci Narodowej wszczął w 2004 roku śledztwo, które szybko umorzył, bo nie żyli już bezpośredni świadkowie wydarzeń. Nie zachowały sie też archiwa. Po kilku latach spraw^rą zajęto sie ponownie. Wyjaśnień zażądał m.in. rzecznik praw^f obywatelskich. Przesłuchano kilku nowych świadków, którzy nic nowego jednak nie wnieśli.

Osoby, które zeznawały, opowiadały, że do obozu mogło trafić kilka tysięcy osób, głównie Niemców' i Kaszubów'. Nie tylko mieszkańców' Bytowa, ale Lipnicy czy Kramarzyn. - Miałam sześć lat, niewiele wiec pamiętam, ale dużo opowiadała mi mama. Na zamku był obóz. Żołnierze znęcali się nad ludnością cywilną, głodzili, gwałcili, w końcu zabijali - opowiadała nam rok temu Krystyna Dawidowska, mieszkanka Bytowa. Sugerowała, że zbiorowa mogiła pomordowanych może znajdować sie w miejscu, gdzie obecnie jest przyzramkowy parking i skarpa za budynkiem sądu. IPN nie zdecydował się na poszukiwanie grobów. Treść inskrypcji jest kompromisowa. Obóz istniał, ale nie ma dowodów na masowe mordy - mówi Ryszard Sylka, burmistrz Bytowa. Z wnioskiem o zawieszenie tablicy wystąpiło Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Jej odsłonięcie odbędzie się 8 marca o godz. 13.00. Zaplanow^rano też konferencje, podczas której referaty wygłoszą m.in. dr Krzysztof Bukowski, prokurator Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowa Polskiemu w Szczecinie oraz Benedykt Reszka. Tablica zostanie umieszczona przy głównej bramie zamku.

(amg)