1941127174

123

POLSKIE CZASOPIŚMIENNICTWO NAUKOWE...

Bez zbytecznych (w tym miejscu) rozważań metanaukowych nietrudno wskazać na istniejące obiektywnie związki merytoryczne, np.:

—    w naukach teologicznych z filozofią (i odwrotnie), z naukami historycznymi (historia Kościoła, instytucji kościelnych);

—    w naukach filologicznych z historią, pedagogiką czy wreszcie z filozofią;

—    w naukach historycznych z naukami filozoficznymi, teologicznymi, filologicznymi, naukami o sztukach pięknych, socjologią i etnografią.

O wiele intensywniej przenikania te obserwuje się w naukach przyrodniczych, medycznych i o Ziemi, matematycznych, fizycznych i chemicznych oraz technicznych (nierzadkie związki nawet z naukami humanistycznymi). Klasycznym przykładem interdyscyplinarności może być inżynieria i ochrona środowiska¹.

Stąd na podstawie danych w tabelach nie można określić faktycznej liczby czasopism, gdyż została ona znacznie zawyżona.

Faktyczna (fizyczna) liczba czasopism z zakresu nauk humanistycznych podana jest w tabeli 4. Najwięcej tytułów przypada na nauki historyczne — 140 i filologiczne— 122².

Dane zawarte w tych tabelach (a wyrażające zarysowujące się tendencje w rozwoju czasopism naukowych) wskazują na wyraźną dominację czasopism humanistycznych (50,5%), głównie dzięki rozwojowi czasopism z zakresu nauk prawnych, ekonomicznych, psychologii.

Na drugiej pozycji znalazły się czasopisma dotyczące nauk technicznych (17,5%) — dzięki rozwojowi czasopism architektury i urbanistyki oraz budownictwa; na dalszych zaś — czasopisma nauk przyrodniczych, medycznych i o Ziemi (15,2%) oraz rolnictwa i gospodarki żywieniowej (6,3%).

Dominację poszczególnych grup dyscyplin naukowych można uważać za trwałą cechę polskiego czasopiśmiennictwa.

Równie trwałą cechą polskich czasopism naukowych z początku 1998 r. jest ich — podobnie jak w 1993 r. — niski nakład — i to we wszystkich dyscyplinach. Sytuację nakładową tych czasopism ilustruje tabela 5. a szczególnie 6. Blisko 40% z nich nie przekracza 300 egzemplarzy (w 1993 — 37,7%); w grupie do 1 (XX) egzemplarzy znajduje się aż 75,7% czasopism (w 1993: 78,2%). W grupie pism (liczonych w liczbach względnych) przekraczających nakład 5000 egzemplarzy proporcje nie uległy zmianie. A więc pod względem nakładowym w obrazie polskiego czasopiśmiennictwa naukowego lat 1993— -1998 nic zaszły istotniejsze zmiany: utrzymuje się dominacja czasopism niskonakładowych.

Istotniejsze różnice zaobserwujemy w wyniku porównań tabel 5 i 5a.

1

^ł W bibliografii za rok 1993 dopuszczano jedynie możliwość wskazania 2, wyjątkowo 3 wątków treściowych.

2

Nieco inaczej wygląda uporządkowanie łych czasopism ze względu na wielość wątków: 8. nauki historyczne (391), 4. nauki filologiczne (195), 13. ekonomia (184), 7. pedagogika (154), 15. bibliotekoznawstwo i informacja naukowo-techniczna (145), 5. nauki o sztukach pięknych (135), 9. socjologia, etnografia (112), 12. nauki prawne (111), 2. nauki filozoficzne (107), 11. organizacja i zarządzanie (91), 3. nauki teologiczne (87), l. ogólne i popularnonaukowe (85), 6. psychologia (67), 10. nauki o polityce (56). 14. nauki wojskowe (46), 16. naukoznawstwo (23).