1941127211

180

MATERIAŁY

W ramach przyjmowania standardów europejskich podejmuje się więc poznawczą eksplorację tych wymiarów egzystencji, które kształtują społeczne funkcjonowanie kobiet i mężczyzn. Szczególną uwagę zwraca się głównie na te zjawiska współczesnego świata, które generują i rozpowszechniają systemy symboli kulturowych rudymentarnych dla funkcjonowania norm i wartości, przekonań i wiedzy oraz technologii i organizacji.

W tym kontekście podkreśla się zwłaszcza rolę mediów masowych, które będąc dystynktywną cechą (post)industrialnego społeczeństwa, stanowią podstawowe źródło informacji o otaczającym świecie i zachodzących w nim wydarzeniach. Dzięki temu media konstytuują obrazy życia społecznego (Walter Lippmann), projektując określone postawy i wzorce. Stają się podstawą nabywania i wzmacniania form zachowania (Albert Bandura), nadawania znaczeń i „etykietowania” społeczno-psychicznych aspektów świata (Melvin Dc Fleur) oraz „kultywacji” zbiorowej świadomości (George Gerb-ner). Biorąc zaś pod uwagę trzy zasadnicze (według Elizabeth Noclle-Neu-mann) cechy komunikowania masowego, jak stopniowe kumulowanie wpływu, jednolitość treści upowszechnianych przez cały system mediów, który osłabia selektywność zachowań odbiorców i zapobiega efektom niepożądanym, oraz wszechobecność masowego komunikowania”¹, nie sposób odmówić środkom masowego przekazu funkcji uspołeczniającej, którą pełnią w procesie socjalizacji pierwotnej i wtórnej. A ponadto, oprócz wpływu wynikającego z bezpośredniego oddziaływania, media współkształtują normy i wartości pierwotnych grup społecznych pierwszego układu kultury (rodziny, grupy rówieśniczej) oraz instytucji socjalizacyjnych drugiego układu kultury (zwłaszcza szkoły). O ich wpływie mówić więc można również w kontekście szeroko rozumianego kompleksu indywidualnych dyfuzyjnych relacji interpersonalnych, stanowiących uzupełniające (Paul F. La-zarsfeld)² bądź substytucyjne źródło emisji treści masowych (James D.

Halloran)³.

*

Świat pici kreowany w mediach wydaje się zatem oddziaływać na społeczne funkcjonowanie człowieka z racji przynależności do jednej z dwóch kategorii rodzajowych (żeńskiej lub męskiej). I choć można mówić jedynie o wpływie pośrednim i długofalowym, to — jak dowodzą badania z socjologii i psychologii — okazuje się on wystarczający, by np. implikować wzrost akceptacji męskich agresywnych postaw wobec kobiet (Neil Mala-muth), wzmacniać atrybucję gwałtu opartą na micie kobiety — „prowokującej” ofiary (Edward Donnerstein⁴) czy stymulować poziom aspiracji zawodowych (Florence Geis⁵).

² Za J. Grzyb czak: Prasoznawcze 1995, nr 3-4.

1

Czy oddziaływanie mediów jest skuteczne? Stare i nowe teorie. Zeszyty

2

⁵ J. M i k u ł o w s k i Pomorski i Z. N ę c k i: Komunikowanie skuteczne? Kraków 1983, s. 108.

3

   J. Mikułowski Pomorski: Badanie masowego komunikowania. Kraków 1980, s. 35.

4

   E. Aronso n: Człowiek istota społeczna. Warszawa 1995, s. 322.

5

⁶    Ibidem, s. 328-329.