1999020632

30 ST ANISŁAW KOŃCZAK (30)

Zawartość tlenu wynosi więc na powierzchni średnio 8 cm*;litr, a w warstwach głębszych, na skutek zużycia przez organizmy żyjące, spada ona do 4, do 2 a nawet 1 cm*/l. Odpowiednio do tego wzrasta zawartość dwutlenku węgla, która średnio wynosi około 30 cm³/litr, przy czym rozmieszczenie CO* jest tego rodzaju, że w Botniku zmierzono np. 17, w morzu Gotlandzkim 24, w morzu Bełtów 34 a w Skagerraku 45 cm*/litr. W wodach nieckowych, trwających długo bez odnawiania, zawartość CO* może dojść do 52 cm³/litr.

Zawartość azotu w powierzchniowej warstwie wody wyznaczono z pomiarów niemieckich r. 1904 średnio na 0,195 mg/litr. Również i obecność kwasu fosforowego daje się stwierdzić w ilościach wymię-rzalnych. mianowicie jest go zwykle nieco więcej niż azotu; mniejsza zawartość trafia się na wiosnę: 0,15 do 0,25 mg 1, większa, bo aż 1,2 nig/1 — w jesieni. Liczba jonów wodorowych wynosi na powierzchni od 7,8 do 8,8 na litr, co odpowiada ich masie 10^—K do 10^—8’³ grama na litr wody.

0. UWARSTWIENIE WODY.

W wyniku wyżej opisanych właściwości rozkładu temperatury i zasolenia ustalono (Kriimmel, W i t t i n g (24, 48) charakterystyczną budowę warstwową wód Bałtyku. W i 11 i n g rozróżnia:

a)    typ ciasnych i płytkich wód. Amplituda wahań rocznych temperatury sięga tu do dna, uwarstwienie zależy wyłącznie od zasolenia. Widzimy wyraźnie warstwą górną, mniej słoną i warstwą denną o zasoleniu większym.

Zaliczamy tutaj zachodnie części Bałtyku od basenu Arkońskiego do Kattegatu włącznie. Jak zobaczymy dalej, uwarstwienie to zawdzięczamy dwom prądom, z których powierzchniowy wyprowadza wodę z Bałtyku, a denny przynosi ciężką wodę oceaniczną. Różnice w zasoleniu warstwy górnej i dolnej wynoszą 10°/,„„ słoność górnej wynosi około 20, a dolnej 30°/₀₀;

b)    typ dużych basenów o głębokościach większych niż 100 metrów. Warstwa słodkiej wody powierzchniowej, mniej słonej, jest grubsza, a nieciągłości w pionowym rozkładzie gęstości przeszkadzają w mieszaniu się wód tych z dennymi. Uwarstwienie zależne jest od termiki i zasolenia. Wyróżnić możemy:

Basen Centralny. Bardzo wyraźnie występuje tworząca się latem pod wpływem promieniowania słonecznego powierzchniowa warstwa o jednorodnej budowie termicznej i słonnościowej, nazwanej przez K r ii m m e 1 a „Deckschicht".