2144792487

możliwości zaspokojenia potrzeby przez tę rzecz oraz dostęp człowieka do tej rzeczy. Rozróżniał też dobra wolne, których ilość w stosunku do zapotrzebowania była nieograniczona oraz dobra gospodarcze³², których ilość w stosunku do potrzeb była ograniczona. Dobra gospodarcze były przedmiotem rozważań ekonomicznych i dzieliły się na dobra pierwszego oraz dalszych rzędów. Dobra pierwszego rzędu to dobra konsumpcyjne, wyższego rzędu — produkcyjne.

O subiektywnej teorii wartości pisał Menger w Zasadach ekonomii. Nie jest ona właściwością danego dobra³³, nie jest też jego własnością, jest za to oceną wydawaną przez gospodarującą jednostkę odnośnie znaczenia tego dobra dla jej życia czy dobrego samopoczucia.

Menger doczekał się swoich naśladowców. Do najbardziej znanych należą Friedrich von Wieser³⁴ i Eugen Bóhm-Bawerk³⁵. W swoich rozważaniach nad teorią wartości Wieser nie odbiegał od myśli Mengera. Używał pojęcia „użyteczności krańcowej”, które zostało przejęte przez szersze grono ekonomistów³⁶. Użyteczność krańcowa wyraża zadowolenie, jakie przynosi każda kolejna jednostka danego dobra³⁷. Z każdą następną porcją dobra użyteczność maleje, co jest zgodne z I prawem Gossena³⁸.

Bóhm-Bawerk zasłynął przede wszystkim teorią procentu, związaną ze zmienną wartością dóbr w czasie, czyli zjawiskiem preferencji czasowej³⁹. W przeciwieństwie do wielu myślicieli duchownych analizował zagadnienie procentu, skupiając się na przyczynach jego występowania a nie jego słuszności. Według Bóhm-Bawerka ludzie preferują dobra teraźniejsze nad przyszłe. Wymienił trzy przyczyny takiego nastawienia: słabo rozwinięta umiejętność abstrakcyjnego myślenia, ułomna wola człowieka i niepewność przyszłości⁴⁰.

Menger, Wieser i Bóhm-Bawerk przez całe swoje życie związani byli z Austrią, gdzie na Uniwersytecie Wiedeńskim wykładali i kształcili przyszłe pokolenia ekonomistów⁴¹. Jednym z nich był Ludwig von Mises.

³²    B. Danowska-Prokop, Wykłady z ...op. cii., s. 33

³³    C. Menger. Principles of Economics, Ludwig von Mises Institute. Aubum, Alabama 2007, s. 120-121

³⁴    G. Callahan, Ekonomia dla ... op. cit., s. 329

³⁵    Ibidem, s. 330

³⁶    B. Danow ska-Prokop. H. Przybyła, U. Zagóra-Jonszta. Wykłady z ... op. cit., s. 50

³⁷    W. Stankiewicz, Historia myśli ...op. cit., s. 252

^3X B. Danowska-Prokop. H. Przybyła, U. Zagóra-Jonszta, Wykłady z ... op. cit., s. 50

³⁹    J. Kasperski, Szkoła austriacka ...op. cit., s. 27-28

⁴⁰    Ibidem, s. 29

⁴¹    Ibidem, s. 32

16