2212788579

„Formą groteskową jest kompozycja dwóch związków zespolonych za pośrednictwem kontaminacji leksykalnej, przez człon wspólny: znikła jak kamfora ze dwora (Buttler 1974:148).

Innowacja regulująca jest rodzajem modyfikacji, w której niekategorialne formy komponentu traktuje się tak jak kategorialne. Możliwe są następujące rodzaje innowacji regulujących (Bąba 1983: 24):

1.    zmiana w obrębie liczby: pluć sobie w brody (zamiast w brodę), walczyć z wiatrakiem (zamiast z wiatrakami)

2.    zmiana w obrębie strony: znać kogoś jak łyse konie (znać się jak łyse konie), mieć się z kimś na pieńku (mieć z kimś na pieńku)

3.    zmiana aspektu: palić na panewce (spalić na panewce)

4.    zmiana w obrębie formy słowotwórczej komponentu: robić coś pod płaszczem czegoś (zamiast pod płaszczykiem), zrobić z kogoś koziołka ofiarnego (zamiast kozła ofiarnego)

5.    zmiana schematu składniowego: postawić krzyżyk na coś (zamiast na czymś), szukać przy świecy (zamiast ze świecą).

Analiza związków frazeologicznych wyekscerpowanych z publicystyki polsko -niemieckiej wskazała na zasadność uwzględnienia w niniejszej pracy także nieco rzadziej spotykanych modyfikacji leksykalnych: związków analogicznych, aluzji frazeologicznych i asymilacji.

Związki analogiczne tworzone są z nowego leksykalnego materiału na wzór już istniejących frazeologizmów, np. ze światła i cienia - z krwi i kości (Pajdzińska 1993: 134). Aluzje frazeologiczne stanowią rodzaj odniesienia do istniejącego frazeologizmu. Decydujące znaczenie dla prawidłowego zastosowania aluzji frazeologicznej ma stopień jej „klarowności”, czyli łatwości jej odczytania oraz rodzaj powiązania danego frazeologizmu z tekstem.

„Różnorodność zabiegów aluzyjnych nie może jednak implikować zbyt wysokiego stopnia trudności odczytania związku, (...) bo [wtedy] w konsekwencji uniemożliwia to właściwy odbiór tekstu, np. przymrużone oko prawa („Gazeta Wyborcza” 05.04.1994) - traktować coś z przymrużeniem oka <nie traktować czegoś poważnie>” (Stawnicka 2000: 211-212). Asymilacje (upodobnienia) zachowują tradycyjny schemat frazeologizmu, jego leksykalny skład i formę dźwiękową. Modyfikacji podlega tu tylko jeden z komponentów, np. szmirra i kadzidło, kto z Mieciem wojuje, od Mięcia ginie (Buttler 1974: 141).

W części analitycznej dysertacji uwzględniony został jeszcze inny rodzaj modyfikacji - przestawienie kolejności komponentów, np. rozumie się przez się samo, nie byłeś do życia (Pajdzińska 1993: 83) Zamiana kolejności komponentów może być

42