223428111

151

Recenzje

wych metod badawczych (sondy akustyczne, sondy rdzeniowe, stosowanie metod sejsmicznych do wyznaczania miąższości osadów dennych oraz izotopów itd.).

W dalszej części rozprawy autorzy omawiają przebieg (i niektóre z uzyskanych wyników) morskich wypraw badawczych w okresie powojennym — szwedzkiej na «Albatrosie», duńskiej na «Galathea» i angielskiej na «Challenger» oraz szeregu wypraw radzieckich na statku «Witiaź». Treść tej drugiej części omawianej rozprawy pokrywa się w pewnym stopniu ze „Wstępem*’ w niżej omówionej pracy J. R o u-c h a. Jednak dane o pracach na statku «Witiaź» są tu przedstawione bardziej szczegółowo. Do artykułu dołączono również mapy z trasami wypraw, co ułatwia czytanie rozprawy.

W czterech rozdziałach 60-stronicowej rozprawy G. B. Udinciewa omówiono kolejno: technikę, metodykę i organizację badań rzeźby podwodnej, główne wyniki tych badań, oraz podstawowe problemy współczesnej geomorfologii mórz i oceanów. Każde poruszone przez autora zagadnienie ujęte zostało bardzo zwięźle, a jednocześnie dość wyczerpująco ze stałym powoływaniem się na literaturę, której wykaz (obejmujący 450 pozycji) dołączono na końcu artykułu. Obfitość poruszonych zagadnień oraz wyczerpująca bibliografia czyni z tej rozprawy swego rodzaju vade-mecum w zakresie współczesnej problematyki geomorfologii morskiej.

Artykuł J. P. Nieprocznowa zawiera krótki przegląd dziejów, współczesnego stanu oraz stosowanych metod morskich badań sejsmicznych, prowadzonych przez USA (od roku 1935), Anglię (od roku 1938) oraz ZSRR (zapoczątkowanych w roku 1941). Ponadto znajdują się tu krótkie wzmianki o morskich badaniach sejsmicznych we Francji, Japonii, Meksyku, NRF oraz Szwecji. Treść artykułu uzupełnia bibliografia (52 pozycje).

Szczegółowe zapoznanie się z bogatą treścią tej nadzwyczaj wartościowej publikacji będzie korzystne dla każdego interesującego się współczesną problematyką oceanologiczną; specjalistom-oceanografom publikacje tego rodzaju ułatwiają szybkie zorientowanie się we współczesnej literaturze w działach, wykraczających poza zakres ich ścisłej specjalizacji. Należy życzyć, aby jak najszybciej ukazały się dalsze zapowiedziane tomy tej serii, poświęcone przeglądowi innych współczesnych problemów oceanograficznych.

Ananiasz Rojecki

G. Dietrich. Ozeanographie — Physische Geographie des Welt-meeres. 96 s., 19 rys., 32 poz. bibl. Braunschweig 1959 — Georg Wester-mann Verlag (Seria: Das Geographische Seminar, herausgegeben von Prof. Dr. E. F e 1 s und Prof. Dr. E. W e i g t).

Nieduża, bo licząca zaledwie 96 stron formatu A₅ książeczka G. Dietricha, obecnie profesora oceanografii na Uniwersytecie w Kilonii, składa się właściwie z dwóch części — część pierwsza (62 strony) zawiera krótkie, lecz bardzo treściwe wiadomości z oceanografii fizycznej i chemicznej łącznie z ogólnym opisem Wszechoceanu (Allgemeine Ozeanographie) w zakresie niezbędnym dla zrozumienia treści części drugiej, poświęconej geografii oceanów (Spezielle Ozeanographie). Po krótkich wiadomościach o instytucjach oceanograficznych i o niektórych ważniejszych wyprawach naukowo-badawczych autor omawia zasady działania najczęściej obecnie używanych przyrządów do prowadzenia obserwacji i pomiarów na morzu. Przy tej sposobności zaznacza, że współczesne badania oceanograficzne obejmują właściwie osiem problemów, a mianowicie: wyznaczanie 4 elementów wyjściowych — temperatury wody, ciśnienia, zasolenia i prądów, określenie materiałów rozpuszczonych w wodzie (chemia wody) i w wodzie zawieszonych (biologia morza), wreszcie poznawanie kształtu górnej i dolnej powierzchni wód morskich (tj. pomiaru falo-