2251772424

110 ARTYKUŁY

przybliżenie dorobku piśmienniczego do szerokich warstw społeczeństwa, uspołecznienie książki, o którym nie na darmo marzył Mickiewicz pragnąc, aby »księgi jego zbłądziły pod strzechy«.

Biblioteki walnie przyczyniły się do likwidacji analfabetyzmu, do rozwoju oświaty i nauczania na wszystkich szczeblach. Rola ta przypadła głównie bibliotekom publicznym, do których — jakże trafnie i nowocześnie — zaliczono w Dekrecie biblioteki szkolne, powszechne i naukowe. Dzisiaj — mówiąc np. o bibliotekach naukowych — zapomina się przeważnie, że są one w zdecydowanej większości bibliotekami publicznymi służącymi wszystkim zainteresowanym. Przeciwstawia się nawet biblioteki naukowe bibliotekom publicznym (...).

Mówiąc o zasługach Dekretu, nie sposób też pominąć zagadnienia opieki nad zbiorami bibliotecznymi, które wskutek losów wojennych oraz zmian społeczno-politycznych zostały pozbawione stałej opieki. Na porządku dziennym stanęły problemy zabezpieczenia księgozbiorów podworskich i stworzenia dla nich odpowiednich warunków pomieszczenia, opracowania oraz udostępniania. Zdewastowane w czasie wojny, spalone przez okupanta biblioteki znalazły w tych księgozbiorach bogate zasoby służące do odbudowy własnych zbiorów.

Dekret miał wpływ nie tylko na kształt organizacyjny bibliotekarstwa polskiego w Polsce Ludowej, ale także na rozwój prawa bibliotecznego, na powstawanie szeregu aktów prawnych różnej rangi i o różnym zasięgu terytorialnym, aktów dotyczących poszczególnych typów bibliotek oraz ogólnokrajowej sieci bibliotecznej.

Podejmując zamiar poświęcenia osobnego podwójnego zeszytu Przeglądu Bibliotecznego 40. rocznicy ogłoszenia Dekretu, redakcja kierowała się przede wszystkim następującymi celami: chęcią przybliżenia Czytelnikom problematyki ustawodawstwa bibliotecznego w Polsce oraz poza nią, oddania atmosfery, w jakiej się rodził Dekret oraz ukazania jego genezy” [s. 259-261],

W zeszycie specjalnym zamieściliśmy wówczas trzy zasadnicze artykuły, a mianowicie Tadeusza Zarzębskiego: Geneza, życie i nauki dekretu, Jadwigi Kołodziejskiej: Uwarunkowania rozwoju bibliotek i Jerzego Włodarczyka: Prawo biblioteczne na studiach bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Ponadto, aby oddać klimat działań związanych z dekretem i jego realizacją, zwróciliśmy się do wybitnych przedstawicieli starszego pokolenia bibliotekarzy, nestorów bibliotekarstwa polskiego z prośbą o podzielenie się z czytelnikami Przeglądu swoimi wspomnieniami i refleksami z tego okresu. Na nasz apel odpowiedzieli wówczas: Edward Assbury, Maria Bielawska wspólnie z Władysławą Pagacz, Maria Gutry oraz Józef Korpała. Może warto przypomnieć najciekawsze fragmenty tych wypowiedzi.

W zakończeniu swoich wspomnień E. Assbury napisał:

„Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi z dn. 17 kwietnia 1946 r. jest zasadniczym aktem prawnym w zakresie bibliotekarstwa polskiego stwierdzającym po raz pierwszy w ustawie państwowej, że: »Bib-