2251772439

SEMINARIUM NT. OCHRONY ZBIORÓW ZABYTKOWYCH 195

wydane do 1950 r., książki nowe, ikonografię, kartografię, mikrofilmy i muzykalia. Dla wszystkich dokumentów wprowadzono — obok alfabetycznych i przedmiotowych — kartoteki ekslibrisów i superekslibrisów, proweniencji, a ponadto dla starych druków: drukarzy i wydawców, miejsc wydania i druku, dedykacji drukowanych oraz opraw wyjątkowych. Duży nacisk położono na wspólną wszystkim działom kartotekę konkordacji. W 1994 r. gotowe opisy zaczęto wprowadzać do komputera. Decydując się na wybór programu MAK, stosowanego przez Bibliotekę Narodową do opisu książek nowych, przystosowano go do opisu innych dokumentów dostępnych w Książnicy, np. starych druków czy ikonografii. Szczególną rolę przypisano piśmiennictwu regionalnemu, rejestrując twórców, wydawców i drukarzy, instytucje i imprezy w jakikolwiek sposób związane ze Śląskiem Cieszyńskim. Program komputerowy Książnicy składa się więc z modułu katalogowego i słownikowego (kompletującego dane o regionie). W przyszłości planuje się stworzenie modułu bibliograficznego, związanego z dwoma poprzednimi.

W dyskusji nawiązano szczególnie do przemówienia mgra K. Gruszczyka. Podnosząc problem archiwów likwidowanych instytucji, B. Bieńkowska wskazała, że projekt ustawy w tej sprawie opracowało Polskie Towarzystwo Bibliologiczne; przewiduje on m.in. kary za rozpraszanie materiałów archiwalnych. Jednak według Ministerstwa Kultury i Sztuki nie może on obowiązywać w przyszłości jako ustawa, lecz tylko jako zalecenie, gdyż sprawy w nim poruszane dotyczą kilku resortów. Wskazała także na pojawiający się problem zbiorów kościelnych, twierdząc, iż w coraz większym stopniu zagrażają im amatorzy poszukujący np. w księgach parafialnych swych korzeni rodzinnych. Wezwała do ustalenia bezwzględnego priorytetu dla mikrofilmowania tych zabytków. W toku dyskusji pojawił się też postulat organizowania pracowni konserwatorskich średniego szczebla świadczących usługi może nie tak profesjonalnie i całościowo, lecz taniej i szybciej. Propozycja ta spotkała się jednak ze sprzeciwem uczestniczących w sesji konserwatorów książek.

Referat o zastosowaniu technik mikrofilmowych w ochronie zbiorów bibliotecznych i archiwalnych wygłosił mgr inż. Zbigniew Klawender, specjalista z tego zakresu. Podkreślił, że w sposób istotny mikrofilmowanie przyczynia się do ochrony oryginalnych materiałów, będąc przy tym techniką stosunkowo tanią i trwałą. Mikrofilm zmieścić może bardzo dużo informacji i nie stwarza problemów przy transporcie. Wart podkreślenia jest fakt, iż współcześnie konstruowane urządzenia — łączące tradycyjne czytniki np. ze skanerem czy urządzeniem zapisującym magnetycznie wskazane dane — dają zupełnie nowe możliwości. Część wystąpienia referent poświęcił na określenie idealnych warunków przechowywania mikrofilmów. Po tym wystąpieniu odbył się przygotowany specjalnie na tę okazję pokaz najnowszych rozwiązań w dziedzinie mikrofilmowania, zorganizowany przez „Orgtech-Mikrofilm" ze Szczecinka, firmę zajmującą się dystrybucją aparatury oraz świadczącą wszelkie usługi związane z mikrofilmowaniem.

W wystąpieniu omwiającym wpływ czynników zewnętrznych na książki i ich oprawy mgr Donata Rams (BN) wskazała na znaczenie utrzymywania w bibliotekach stałej temperatury i wilgotności oraz oczyszczania powietrza z zanieczyszczeń atmosferycznych i mikroorganizmów. Z dużym zainteresowaniem spotkała sę informacja o negatywnej roli światła, zarówno naturalnego, jak i sztucznego. Wskazując na znaczenie stanu technicznego bibliotek i ich kształtu architektonicznego, prelegentka stwierdziła, że w warunkach polskich zmiana radykalna jest nierealna. Brak świadomości w tym względzie sprawia, że nawet przebudowy nic nie zmieniają.

Ostatni wykład seminarium wygłosił dr Jerzy Herma. Omawiając możliwości wykorzystania zbiorów zabytkowych w turystyce, stwierdził że — obok zróżnicowania przestrzennego — istotnym warunkiem jest ich dostępność: stopień przygotowania do prezentacji, sposób ekspozycji, zakres informacji. Zabytki powinny być też swobodnie i bezpośrednio dostępne przy równoczesnej pełnej ochronie fizycznej (wyjściem wydaje się zastosowanie techniki mikrofilmowej). Wykorzystanie zbiorów zabytkowych w turystyce zakłada oczywiście pewien poziom uświadomienia społecznego. Ogromna rola przypada tu szkole, ale i zajęciom odbywanym poza nią. Ważne jest, by wtajemniczenie miało miejsce jak najwcześniej, bo tylko wtedy jest szansa, że dorosły człowiek zechce zbiory te w ogóle poznawać.

Jakkolwiek Seminarium miało w założeniu charakter roboczy, a jego zasadniczym celem było nawiązanie kontaktów i wymiana doświadczeń, nie zaś formułowanie generalnych wniosków czy dyrektyw, waga problemów poruszanych w referatach i dyskusjach skłoniły organizatorów do