2251772462

Rys. 4. Gospodarstwo chłopskie na tle krajobrazu Nordostpolderu

Pod względem turystycznym ważne są drogi okrężne na wałach otaczających poldery. Są to wygodne autostrady, z których można podziwiać widok: z jednej strony na wnętrze polderu, a z drugiej na wąskie pasmo morza i brzeg starego kraju względnie na zatokę. Potężne mosty nad kanałami posiadają dużą wysokość ze względu na komunikację wodną. Ponad kanałami głównymi wznoszą się mosty zwodzone.

i

Insalacja (odsalanie)

W różnych miejscach 1000-kilometrowego brzegu morskiego atakuje Holandię słona woda. Również woda zaskórna powoduje zasolenie gleby. Przy depresyjnym położeniu kraju zasolenie gleby stanowi groźne niebezpieczeństwo dla gospodarki rolnej, ogrodnictwa i hodowli zwierząt. Obecnie walka z procesem zasalania Holandii jest ogromnie ułatwiona dzięki potężnemu zbiornikowi wody IJsselsee.

Słodką wodą wypełnia się kanały przylegających terenów i w ten sposób wypiera się wodę słoną z powrotem do morza. Pożytek stąd dla rolnictwa d hodowli jest tak duży, że równoważy całkowicie koszt budowy tamy zamykającej Zuiderzee.

Zawartość soli w wodzie zatoki, która przed budową tamy wynosiła 6000 rag na 1 litr — spadła obecnie do 150—200 mg/litr.

ł

Pasy wodne

Stworzenie głębokiego na 6 metrów polderu graniczącego bezpośrednio ze starym krajem mogłoby spowodować znaczne obniżenie zwierciadła wody gruntowej i zniszczyć rolnictwo. Aby uniknąć tego niebezpieczeństwa — zostawia się tam, gdzie jest to potrzebne, pomiędzy polderem a brzegiem starego lądu — pas wody szerokości od kilkuset metrów do paru kilometrów. Służą one równocześnie jako arterie komunikacyjne, toteż w niektórych partiach bagro-wane są rynny przejazdowe. W ten sposób ocalały dawne porty Zuiderzee i w dalszym ciągu pełnią swoje funkcje.

Pasy wodne mają również ogromne znaczenie jako tereny turystyczne, wczasowe i sportów wodnych, dając krajowi duży dochód cennych dewiz. Na brzegach tych pa* ów Powstają lasy, plaże i drogi rowerowe. Poza tym tworzy się sztuczne wyspy z ziemi bagrowej dla pogłębienia wodnych szlaków komunikacyjnych.

Planowanie

Ogromnie ważnym etapem pracy, wymagającym wielu studiów, jest projekt ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego (tak zwany plan kierunkowy) dla poszczególnych polderów. Plan ten określa, w jaki sposób nowy kraj powinien być urządzony aby stworzyć osadnikowi jak najlepsze warunki pracy i życia kulturalnego. Przy tym planowaniu uwzględnia się bardzo wiele czynników. Tak na przykład warunki gospodarczo-wodne określają trasy kanałów i innych ciągów wodnych oraz położenie stacji pomp. Warunki gospodarczo-rolne decydują o wielkości parcel. „Nordostpolder” posiada na przykład parcele o wymiarach 300 X 800 m, czyli 24 ha, natomiast na polderze „Oestlich Flevoland^,ł ustalono wymiary 300 X 1000 m, czyli 30 ha.

Każda parcela od frontu dotyka drogi, zaś od strony przeciwnej ograniczona jest kanałem głównym lub bocznym. Zasadniczy, prostokątny układ parcel bywa na skutek konieczności, a czasem celowo naruszany.

Liczbę i położenie wsi ustala się na podstawie obliczeń socjologicznych i w zależności od rodzaju gleby. Sieć dróg musi uwzględniać lokalne warunki i łączyć się organicznie z siecią dróg w starym kraiju.

Plan zadrzewienia jest jednym z istotnych czynników, formujących krajobraz polderu.

W ten sposób plan kierunkowy stwarza syntezę rozmaitych, często przeciwstawnych sobie warunków. Plan ten

MARKER WAARD V

SODLICHES ^ FLEVOLAND

iNOOROOOSTPOLDEft 4 DSTUCHES rLEV0UU*0lre7»

Rys. 5. Nordoslpolder — całkowicie zagospodarowany i polder Oestliches Flevoland a obecnde w trakcie osuszania i zagospodarowywania

jest punktem wyjścia dla planów specjalnych, jak na przykład: dzierżawy, uprawy itp.. a twórcami jego są rozliczni specjaliści od poszczególnych zagadnień.

Doprowadzenie gruntów do kultury

Gdy tylko wody morskie spłyną do kanałów, rozpoczyna się akcja doprowadzania dna morskiego do kultury. Czyn się to etapami i każdego roku włączą się do akcji nowe tereny. Ażeby początkowo ogromne obszary nie użytkowane nie zarosły na dziko — zasiewa się je trzciną, która rozwijć się szybko, hamuje rozwój chwastów i osusza glebę, stwarzając warunki umożliwiające dostęp ludziom i maszynom

Zasiew w tym stadium akcji możliwy jest jedynie z sa molotów, gdyż teren jest zabagniony i zupełnie niedostępny Krajobraz przypomina nam widok bagien poleskich z ty siącami rozmaitego ptactwa wodnego buszującego międzj kępami trzciny. Gdy tylko bagna nieco podeschną i terei jest już dostępny, rozpoczyna się kopanie rowów w odstę pach 8—16 metrów, za pomocą specjalnych maszyn, któr równocześnie rozrzucają wykopaną ziemię. Rowy te stano wią poważną stratę uprawnej powierzchni, utrudniają me chaniczną uprawę i zachwaszczają glebę, dlatego po kilk latach zostają zastąpione drenami układanymi również cał •kowicie mechanicznie.

Aby nie dopuścić do przesuszenia gleby, wprowadza si odpowiednie ilości wody za pomocą specjalnego system i W ten sposób stan wody gruntowej utrzymywany jest n właściwym poziomie.

Wstępne zagospodarowanie terenów

Osuszone i przygotowane do uprawy tereny nie są razu oddawane prywatnym gospodarzom, aby ich nie nara zac na zbytnie ryzyko, dlatego pierwsza trzy lata gospoda ruje państwo.

W tym wstępnym okresie uprawia się rośliny mniej pra cochłonne. przeważnie pszenicę, rzepak, jęczmień i lucernę Uprawa roli jest całkowicie zmechanizowana, robi się t doświadczenia z nowymi maszynami rolniczymi, a z wy niku tych doświadczeń korzysta cały kraj.

31