2251774197

MODLITEWNIK KRÓLEWICZA ALEKSANDRA 103

Z innych tekstów modlitewnika Aleksandra jasne są motywy umieszczenia hymnu Omni die. Przez pamięć dla królewicza Kazimierza stał się on widocznie ulubioną modlitwą w kołach dworskich. Wreszcie włączenie do książki Aleksandra apokryficznych modlitw św. Brygidy nie było wynikiem mechanicznego przepisania ich z Hortulusa, lecz pozostawało w niewątpliwym związku z gorącą czcią tej świętej w Polsce.

Kult św. Brygidy (f 1373) stanowi jedną z ciekawych kart naszego życia religilnego XV stulecia, godną szczegółowego studjum. Już od chwili translacji ciała pobożnej księżnej w r. 1374 z Rzymu na północ, imię jej na trwałe splotło się z Polską. W cudach bowiem spisanych rychło po zgonie św. Brygidy w związku z procesem kanonizacyjnym, spotykamy opowiadanie o wydarzeniu, jakie za wstawieniem tej świętej miało się dokonać na ziemi polskiej podczas przenoszenia drogocennych jej prochów K Szczególną popularnością cieszyły się u nas przepisywane nieraz Revelationes św. Brygidy, jeden z najdziwniejszych utworów religijnych średniowiecza, przesycony płomiennym mistycyzmem i wizjami, które na ludzi owoczesnych wywierały niezmiernie silne wrażenie. Wystarczy wspomnieć, że dzieło to znajdowało się już w przekładzie polskim w bibljotece królo-

¹ Vita altera [S. Birgittae]... auctore Bertholdo a Ord. S. Salvatoris monacho (żywot ten spisany wedle Bollandystów w latach 1429—1452), AA. SS. Oct. IV 374. W lib. III, cap. 3, s. 529 znachodzimy następujące opowiadanie: «Cum reliąuiae s. Birgittae in Sueciam portabantur, portitores, ut missam audirent, ad monasterium, quod Clarevallis regni Poloniae dicitur, diverterunt; quaedam mulier illis in locis in pariendo diu patiebatur, sed confestim, ut sanctissimum corpus domum illius ingrediebatur, cum multa facilitate protulit partum suum». Tę samą wersję podają cuda zapisane przez trzech mnichów z Vadsteny, ibid. 542: «Cum diverteremus ad monasterium quod vocatur Clarevallis regni Poloniae, causa audiendi missas, mulier, quae diu laborabat in partu, mox ut reliąuiae beatae Birgittae domum mulieris ingressae sunt, peperit et ab omni periculo liberata est». O którą miejscowość tu chodzi? Claravallis nie była łacińską nazwą Mogiły, jak sądzą Bollandyści Przytem droga, którą niesiono prochy św. Brygidy, nie biegła obok Mogiły wedle zeznania córki św. B. Katarzyny (Scriptores rerum suec. III, sect. 2, 239 wedle aktów procesu kanonizacyjnego 1378—1380, które w faksymilowanem odbiciu wydał I. Collijn, Acta et processus canonisationis S. Birgittae, Cod. Holm. A. 14, Stockholm 1920), skoro pochód z Berna na Morawach ruszył *ad... Lanzcronam*, tj. niewątpliwie do Landskrony koło Zgorzelca na Śląsku a stąd do Gdańska (ibid. 256). CIaravallis może oznacza tu któryś z cysterskich klasztorów wielkopolskich lub pomorskich?