2251774254

Z ŻYCIA BIBLJOTEK 153

canej po całych Niemczech, był nadzwyczajny. Około 300 nakładców ofiarowało swoje wydawnictwa, prawie wszystkie większe bibljoteki dublety, a wiele osób prywatnych swoje księgozbiory. W Królewskiej Bibljotece w Berlinie urządzono biuro, w którem katalogowano zbiory przeznaczone dla nowej bibljoteki, nazwanej na cześć Wilhelma I-go Kaiser - Wilhelm - Bibliothek. W r. 1899 zaczęto w Poznaniu budować gmach bibljoteki, który ukończono w r. 1902. Zbiory skasowanej w tymże roku Bibljoteki Krajowej przeniesiono do Kaiser - Wilhelm-Bibliothek, której uroczyste otwarcie nastąpiło dnia 14 listopada 1902 r. w obecności przedstawicieli rządu pruskiego. Następnego dniabibljo-teka została oddana do użytku publiczności.

Obecnie służy nauce polskiej.

Tymczasowy nadzór nad nią objął dnia 28 kwietnia 1919 r. p. Antoni Bederski, dyrektor Bibljoteki Raczyńskich, który z polecenia Komisarjatu N. R. L. wypowiedział miejsca urzędnikom niemieckim od 1 lipca tego roku. Dnia 30 czerwca 1919 r. przejął Bibljotekę dotychczasowy kustosz Bibljoteki Jagiellońskiej, Dr Edward Kuntze, który rozpoczął urzędowanie 25 sierpnia 1919 r., otwierając Bibljotekę dla publiczności dnia 1 października tegoż roku.

Ponieważ zarówno gmach jak księgozbiór Bibljoteki ces. Wilhelma były własnością prowincji poznańskiej, ówczesny starosta krajowy p. v. Heyking, a później p. Wyczyński założyli protest przeciwko przejęciu jej przez Uniwersytet oraz przeciwko nadaniu jej charakteru bibljoteki uniwersyteckiej. Pierwotny projekt Komisarjatu N. R. L. i Komisji organizacyjnej Uniwersytetu Poznańskiego, aby Bibljoteka przeszła na własność państwa lub Uniwersytetu, upadł z powodu niemożności porozumienia się co do warunków nabycia jej. Po długich układach zapadł dnia 16 lipca 1923 r. wyrok sądowy, rozstrzygający sprawę na korzyść Uniwersytetu, a opierający się na § 6 układu, zawartego w r. 1898 pomiędzy Skarbem pruskim a ówczesnemi władzami prowincjonalnemu W myśl tego paragrafu, przyznającego rządowi pruskiemu prawo objęcia administracji Bibljoteki, państwo polskie bierze Bibljotekę Uniwersytecką w swoją administrację, poddając ją bezpośrednio Uniwersytetowi Poznańskiemu. Księgozbiór jej dotychczasowy (t. j. książki nabyte do 1919) pozostaje jednakże nadal własnością Krajowego Związku Komunalnego.

Obecnie jest Bibljoteka instytutem uniwersyteckim, mającym jednakże daleko idącą samodzielność w kierownictwie. Stosunek jej do Uniwersytetu oparty jest na Statucie organizacyjnym dla Bibljoteki Uniwersyteckiej, który w ramach postanowień, zawartych w ustawie z dnia 12 lipca 1920 r. o szkołach akademickich, określa dokładnie zasady ustroju i administracji Bibljoteki Uniwersyteckiej w Poznaniu.

Ponieważ Bibljoteka ces. Wilhelma miała charakter publicznej bibljoteki oświatowej typu północno - amerykańskiego (Free Public Li-brary), dyrekcja Bibljoteki Uniwersyteckiej stanęła przed podwójnem zadaniem: 1) należało ją spolszczyć, 2) dostosować ją do potrzeb Uni-