2251774264

162 KRONIKA

państwach. Odnośne materjały ogłaszano w miarę napływania w Komunikacie Bibliograficznym, a następnie, ujęte w tabele, pomieszczono w pracy p. t. Les biblioth'eques militaires modemes.

Przewodniej myśli, dotyczącej nadania Centr. Bibl. Wojsk, charakteru publicznej pracowni naukowej w dziedzinie zagadnień wojskowych, towarzyszyła konsekwentnie rozbudowa jej księgozbioru. Przy oparciu się też na znajdujących się w kraju zasobach książkowych, przy wchłonięciu szeregu pierwszorzędnej wartości legatów, jak po ś. p. mec. Pepłowskim i po rejencie Grabowskim, oraz po wcieleniu darów od Misji Francuskiej w Polsce, od p. Bergmana, bar. Heydlo-wej i ks. Ussasa, a wreszcie przy stałych i intensywnych zakupach najnowszej literatury fachowej—zdołano stworzyć warsztat dla pracy naukowej, wyposażony w odpowiednie środki pomocnicze, a mianowicie w księgozbiór liczący z górą 100.000 tomów, w szereg katalogów orjentacyjnych, w poważną ilość pomocy bibljograficznych, pouczających o ruchu wydawniczym krajowym i zagranicznym, oraz w specjalny Oddział bibljograficzny, dostarczający bezpłatnie badaczom informacyj naukowych i zestawień potrzebnej literatury.

Dodać trzeba, że dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności udało się Centr. Bibl. Wojsk, odzyskać szereg dzieł, stanowiących części składowe dawnych polskich bibljotek wojskowych, jak Bibljo-teki Stanisławowskiego Korpusu Kadetów, Bibljoteki Szkoły Aplikacyjnej oraz Elementarnej Szkoły Artylerji z czasów W. Ks. Warsz., dalej Bibljoteki Szkoły Aplikacyjnej, Bibljoteki Kaliskiego Korpusu Kadetów, Bibljoteki Generalnego Kwat. Wojsk., Bibljoteki Komisji Rządowej Wojny oraz bibljotek szeregu pułków z czasów Królestwa Kongresowego. Dzięki tym materjałom, stała się Centr. Bibl. Wojsk, jakby suk-cesorką zbiorów dawnych polskich instytucyj wojskowo-naukowych.

Do tak zorganizowanej i rozbudowanej bibljoteki przybyły wreszcie dwa wielkie zbiory, oddane Centr. Bibl. Wojsk, w administrację. Jeden zbiór, to t. zw. Polskie Archiwum Wojenne, a więc zespół literatury (głównie prasy), wydawanej w czasie wojny światowej na ziemiach polskich, bądź dotyczącej sprawy polskiej w czasie wojny światowej. Zbiór ten, stanowiący odpowiednik do zbiorów, tworzonych przez wszystkie wielkie państwa z ich punktu widzenia, ma dwojakie znaczenie. Z jednej strony, ilustrując przeżycia ziem polskich w czasie wojny światowej, jest tern samem ilustracją przeżyć wojennych t. zw. wschodniego frontu wojny światowej — a więc posiada doniosłość ogólno-naukową; z drugiej zaś strony, odzwierciedlając wszystkie fazy «sprawy polskiej* i wszystkie przeżycia ziem polskich — przedstawia pierwszorzędne znaczenie dla odtworzenia tego, co kraj nasz i t. zw. «kwestja polska* przeszły w dobie wojny światowej.

Hasło do tworzenia tego zbioru i pierwszorzędną podwalinę pod niego rzucili prof. Wł. Semkowicz i Dr St. Vrtel-Wierczyński, którzy zorganizowawszy specjalny Komitet Pol. Arch. Woj., potrafili utworzyć odpowiednie centra zbierające nie tylko w kraju, jak