2251774335

SPRAWA KSIĄŻKI W NOWEJ USTAWIE PRASOWEJ 49

wiek koszt papieru (i to specjalnego!), druku, porta i manipulacji wyniesie dla większych firm księgarskich i drukarskich sumy wcale pokaźne ', lecz najpierw zachodzi tutaj dosyć niebezpieczny precedens świadczeń państwowych specjalnych, obciążających przytem wytwory kultury, a następnie jest to najpewniejsza droga do wywołania dalszego podrożenia książek, gdyż podatek ten w sposób pośredni musi spaść na konsumenta. Pragnąłbym nadto zwrócić uwagę na inną jeszcze stronę sprawy. Księgarz zagraniczny, projektując kosztowne wydawnictwo naukowe lub artystyczne w nieznacznej liczbie egzemplarzy, oblicza poprostu, ile jest w kraju i poza krajem bibljotek, które nabędą dzieło z pewnością, i do tego przystosowuje wysokość nakładu i kalkulację; u nas jest to wyłączone, ponieważ wszystkie prawie instytucje o jakim takim budżecie otrzymają wydawnictwo bezpłatnie, gdyż w ustawie nie są przewidziane ulgi nawet dla wydawnictw luksusowych; wpływa to ujemnie na inicjatywę księgarzy, jak również instytucyj wydawniczych naukowych już nie o charakterze prywatnym, lecz społecznym. Zważywszy to wszystko, przekonamy się z łatwością, że korzyści, które uzyskiwać ma poziom i rozpowszechnienie kultury z tytułu nadmiernej liczby egzemplarzy obowiązkowych, są bardzo wątpliwe.

Nazywam liczbę tę nadmierną, ponieważ nie jest ona praktykowana w żadnem państwie na świecie, z wyjątkiem Rosji, gdzie są zupełnie inne warunki wytwarzania, gdyż firmą panującą na rynku wydawniczym jest Gosizdat, instytucja państwowa, na której z natury rzeczy ciąży obowiązek zasilania państwowych również bibljotek^{1 2}. Zaznaczę jeszcze, że egzemplarz obowiązkowy nie stanowi widocznie tak znikomej pozycji w kalkulacjach księgarskich, jakby się mogło wydawać na pierwszy rzut oka, skoro tak potężny ośrodek produkcji wydawniczej, jakim jest Saksonja, bronił się przed tą daniną skutecznie i dopiero przed samą wojną zainicjował dobrowolne opodatko-

PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY I, 1927, 4

1

   Por. Memorjał Organizacyj Przemysłu Graficznego I. c.

2

   Por. Franke, Die Abgabe der Pflichtexemplare vort Druckerzeugnis-sen, Berlin 1889. A. Hittmair, Bibliothek u. Fflichtexemplar (Mitłeil. d. óster-reich. Vereins /. Bibliothekswesen 1901). Grasel, Handbuch der Bibliotheks-lehre, Leipzig 1902, str. 354—365. S. Wierczyński, O egzemplarzu obowiązkowym w Polsce i o bibljografji urzędowej, Lwów 1920.