Grasica - wpływa na przemianę wapnia w utroju, a więc rozwój kości i proces kostnienia.
Nadnercze - reguluje gospodarkę wodną organizmu, przemianę węglowodanów, działa na krwiobieg i regulację ciepła.
Przysadka mózgowa - zajmuje nadrzędne stanowisko w stosunku do innych gruczołów układu wewnątrzwydzielniczego i reguluje ich czynności.
Szyszka - wywiera wpływ na rozwój gruczołów płciowych w okresie dojrzewania.
Trzustka - wytwarza hormon insulinę zapobiegającą nagromadzeniu się we krwi nadmiernej ilości cukru, a także ułatwiającą spalanie się cukru.
Jądra i jajniki - wytwarzają hormony płciowe, które wpływają na rozwój narządów płciowych i występowanie drugorzędnych cech płciowych.
Śledzenie zmian mechanizmów kontroli i koordynacji aktywności ruchowej dzieci jest utrudnione ze względu na ich bardzo duże różnice rozwojowe międzypopulacyjne i osobnicze, które zauważa się w fazie pokwitania.
Właściwymi elementami określającymi uzdolnienia motoryczne człowieka w procesie ontogenezy są etapy rozwoju układu nerwowego i hormonalnego. Czynniki natury morfologicznej mają tu znaczenie drugorzędne.
Mózg już w przedziale 7-16 lat uzyskuje masę zbliżoną do właściwej dla osobników dorosłych, a różnicowanie i dojrzewanie komórek mózgowych trwa do około 8-14 roku życia. Świadoma kontrola zachowań dziecka i związanych z nimi działalności psychomotorycznych możliwa jest już w wieku przedszkolnym. Stopień tej kontroli odpowiada właściwościom osób dorosłych. Dalsze doskonalenie mechanizmów kontroli, sprawowanej przez system nerwowy w głównej mierze odbywa się drogą gromadzenia doświadczeń.
W wieku 8 —10 lat obserwuje się bardzo intensywny rozwój czucia skórnego. W miarę rozwoju struktury i dojrzewania układu nerwowego zmniejsza się liczba popełnianych przez dziecko błędów, w trakcie różnorodnej jego działalności, chociaż struktury ruchowe, uwarunkowane treningiem, są w młodszym wieku szkolnym jeszcze dość chwiejne.
Uogólnienia i związki warunkowe w wieku 10-12 lat stają się trwalsze i szybciej podlegają automatyzacji. Dzieci tych kategorii wiekowych łatwo przyswajają sobie nowe formy ruchowe, umiejętnie selekcjonując i przetwarzając dane. W okresie pokwitania, kiedy zaznacza się silny wpływ hormonów płciowych, związki warunkowe powstają nieco wolniej, wzrasta też ilość prób potrzebnych do opanowania określonego ruchu.
Rozwój każdego dziecka na skutek wpływu wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych ma pzrebieg indywidualny. Zróżnicowanie to jest bardzo widoczne w obrębie jednej klasy szkolnej, gdzie dzieci będące w tym samym wieku kalendarzowym różnią się wysokością ciała i jego masą oraz poziomem sprawności.
Do czynników, które mają wpływ na tempo rozwoju biologicznego można m. in. zaliczyć:
- genetyczną regulację tempa rozwoju
- typ budowy somatycznej
- różnice społeczno-ekonomiczne dotyczące chociażby odżywiania
- wahania sezonowe
- choroby
częstotliwość wykonywania ćwiczeń fizycznych stresy środowiskowe
W momencie urodzenia wymiary dziecka odzwierciedlają niemal wyłącznie działanie środowiska macicy i zależą jedynie od czynników matczynych. W tym okresie genotyp dziecka nie wywiera żadnego wpływu na jego rozwój. W ciągu całego procesu wzrastania występuje genetyczna regulacja tempa rozwoju. Genetycznie uwarunkowane są także ostateczne rozmiary ciała. Stąd po skoku pokwitaniowym przewidywanie ostatecznych wymiarów ciała dziecka o podobieństwo jego rozwoju do rozwoju fizycznego rodziców staje się coraz bardziej widoczne. W znacznym stopniu u dziewcząt regulowany jest dziedzicznie czas pierwszej miesiączki.
-7-