244277283

. DOBRA OSOBISTE

1.1. Charakter wartości dóbr osobistych

Nie ma dokładnej definicji dóbr osobistych, literatura definiuje je jako subiektywne, niemajątkowe wartości indywidualnego świata uczuć, stanu życia psychicznego danego, określonego człowieka¹. Pogląd ten jednak spotkał się z krytyką, ponieważ według obiektywnej definicji, prawo nie może chronić osób zbytnio przewrażliwionych, dlatego dobra osobiste powinny odpowiadać interesom przeciętnej jednostki ludzkiej², odwołując się do przyjętych w społeczeństwie ocen³. Sąd Najwyższy stwierdził, że przy ocenie naruszenia czci należy mieć na uwadze nie tylko subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ale także obiektywną reakcję w opinii społeczeństwa⁴.

Należy podkreślić, że dobra osobiste są wartościami o zmiennym w czasie zakresie, ponieważ powstające przemiany w postrzeganiu zakresu wartości dóbr osobistych są spowodowane zmieniającymi się warunkami życia społecznego i ewolucji poglądów dotyczących dóbr osobistych, a których zakres wartości jest ściśle związany z osobowością człowieka i jego odczuciami⁵ . Powstanie społeczeństwa informacyjnego stworzyło nową, nieznaną do tej pory przestrzeń, w której stosunkowo łatwy, swobodny i szybki przepływ informacji, opinii i komentarzy, opartych na wolności słowa, przyczynił się do powstania zdecydowanie szerszego niż w przeszłości pola przypadków naruszania dóbr osobistych.

Niemajątkowy charakter dóbr osobistych oznacza, że są one nieodłącznie związane z istnieniem człowieka, nie dają się bezpośrednio wyrazić w kategoriach ekonomicznych, chociaż mogą na nie wywierać znaczący wpływ (np.: w zakresie reputacji zawodowej)⁶. Tak więc dobro osobiste określonego podmiotu może zaistnieć dopiero z chwilą powstania tego podmiotu (tak będzie w przypadku osób prawnych), czy też z chwilą narodzin (gdy w grę wchodzą dobra osobiste osoby fizycznej)⁷, a wygasają z chwilą śmierci podmiotu uprawnionego. Należy podkreślić, że niektóre dobra osobiste związane są z osobą zmarłego (np. jego dobra sława, osobiste prawa autorskie) nie pozostają jednak bez ochrony. Mogą je realizować osoby bliskie zmarłemu lub organizacje służące ochronie określonych wartości⁸.

6

1

   S. Grzybowski: Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego. Warszawa 1957r. s.15

2

   A. Cisek: Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym, Wrocław 1989r. s.40

3

   Z. Radwański: Prawo Cywilne - Część ogólna. Warszawa 2004r. s. 156

4

   Orzeczenie SN z 16 stycznia 1976r. II CR 692/75, OSN 1976, nr 11, poz. 251

5

   A. Wojciechowska: Czy autorskie dobra osobiste są dobrami pr. cywilnego. Kwartalnik Prawa Prywatnego 1994r. z.3 s.375

6

   A. Lipiński: Kompendium prawa cywilnego. Część ogólna i prawo rzeczowe, Kraków 2004r. s.45

7

   A. Szpunar: Ochrona dóbr osobistych. Warszawa 1979r. s. 104

8

   Z. Radwański: Ibidem