244277912

wskaźników potencjalnych trudności w funkcjonowaniu psychospołecznym w perspektywie zadań wynikających z kapłańskiej posługi - diagnozowanych przez psychologa.

Po uprzednim wykluczeniu psychopatologii, kwestią zasadniczą, której psycholog nie powinien pominąć w diagnozie, jest ocena zdolności do odraczania potrzeb i umiejętności wczuwania się w sytuacje innych osób. Te dwie cechy pozostają w ścisłym związku z trudnościami w relacjach społecznych i stanowią zazwyczaj istotne źródło wewnętrznych konfliktów.¹ Przekładają się na postawę egocentryczną i narcystyczne dążenie do zaspokajania własnych pragnień, bez zbytniego liczenia się z potrzebami i uczuciami innych osób. Tendencje te pozostają w konflikcie z ofiarną i bezinteresowną miłością, konstytuującą kapłańską tożsamość. Należy zauważyć, że wskazane cechy nie stanowią patologii w sensie klinicznym, ale przynależą do złożonego obrazu osobowości o cechach neurotycznych, identyfikowanej często w sytuacjach trudności także w dorosłym życiu kapłańskim.²

Neurotyczność to wymiar osobowości charakteryzujący człowieka na kontinuum: od stabilności do niezrównoważenia emocjonalnego. Wysoka neurotyczność przekłada się na; trudności w kontrolowaniu popędów i zmaganiu ze stresem, podatność na silne reagowanie lękiem i napięciem. Neurotyczność współwystępuje także z obniżonym poczuciem własnej wartości. Osoby o wysokiej neurotyczności koncentrują się na samych sobie, co w konsekwencji może owocować destrukcyjnym indywidualizmem. W sytuacji długotrwałego utrzymywania się niepokoju i nieśmiałości, narasta poczucie obcości, dążenie do izolacji, a przy współwystępowaniu objawów depresyjnych nasilają się wewnętrzne konflikty. Nasilona neurotyczność bez wątpienia obniża efektywność procesu formacyjnego. Powoduje wzrost negatywnej samooceny, pesymistyczną ocenę przyszłości, skłonność do wątpienia w siebie i tendencję do uniezależnienia się od innych osób, społecznych wartości i oczekiwań.³ Obecność tendencji neurotycznych u kandydatów do kapłaństwa nie przekreśla ich zdolności do kontynuowania formacji seminaryjnej. Stawia jednak duże wymagania wobec moderatorów, nierzadko także wskazuje na zasadność zmodyfikowania struktur formacyjnych pod kątem zoptymalizowania skuteczności procesu formacyjnego. Uzasadnione jest oczekiwanie, by proces formacyjny odzwierciedlał ideały życia ewangelicznego, ale także uwzględniał potrzeby wyznaczane przez człowieczeństwo w znaczeniu psychologicznym. Poszczególne elementy strukturalne formacji seminaryjnej należy postrzegać jako czynniki

5

1

   M. Jarosz, Wartość i znaczenie ..., dz. cyt., s. 277.

2

   S. Knox, S.G. Wirginia, J.P.Lombardo, Depression and Ankiety in Roman Catholic Secular Clergy, w: „Pastorał Psychology”, 5(2002), s. 352;

3

   B. Zarzycka, Osobowość i formacja. Lublin 2005, s. 226.