2455029231

Tabela nr 1. Koszt systemu odpowiedzialności cywilnej deliktowej (tort cost) w USA

	1950	1970	1990	2007
Tort Cost w mld USD	1,8	13,9	130,2	252
PKB w mld USD	294	1.039	5.803	13.808
Tort Cost jako % PKB	0,62	1,34	2,24	1,83
Tort Cost per capita w USD	12	68	522	835

Źródło: Update on U.S. Tort Cost Trends, 2008.

W latach 90. ubiegłego stulecia zaczęto dostrzegać zmiany w podejściu do kwestii sporów i odszkodowań na rynkach europejskich, w tym zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, gdzie wskazuje się, że zmiany datuje się od połowy lat 80.²¹, jakkolwiek w tym okresie koszty systemu odpowiedzialności cywilnej deliktowej oceniane w odniesieniu do wartości produktu krajowego brutto były znaczące także w innych krajach²². Według Tillinghast²³ koszt ten w roku 1998 wynosił odpowiednio: dla USA 1,9% GDP, Włochy 1,7%, Niemcy 1,3%, Francja i Japonia po 0,8%, Wielka Brytania 0,6 % GDP (zastrzega się tu, że w latach 1994-98 w Wielkiej Brytanii wartość produktu krajowego brutto wzrosła o 25% i był to najszybszy wzrost w Europie, inaczej wskaźnik ten byłby porównywalny do Francji czy Japonii).

W analizie zjawiska compensation culture na rynku brytyjskim²⁴ - zwrócono uwagę na następujące elementy specyficzne dla tego wzrostu:

■    wzrost ilości i wartości roszczeń oraz kosztów pomocy prawnej (w tym zwłaszcza dla podmiotów pozwanych) - przy tym dane za lata 1992-2001 wskazują, że w tym okresie na rynku brytyjskim wzrosła przede wszystkim ilość roszczeń, gdyż uwzględniając inflację wartość przykładowych kwot odszkodowania przy określonych uszczerbkach pozostała na podobnym poziomie²⁵;

■    ekspansja roszczeń w dotąd wolnych obszarach - byli uczniowie pozywają szkoły w związku ze szkodami wynikłymi z niskiej jakości nauczania lub błędów w procesie oceny, żołnierze, policjanci i pracownicy służb ratowniczych domagają się kompensat za cierpienia psychiczne i traumy wynikłe w związku z pracą, pełnieniem służby; spekulanci pozywają banki i doradców finansowych za brak ostrzeżenia o kryzysie na rynku nieruchomości, a pracownicy swoich pracodawców za stres wynikły z przepracowania - uwagę zwraca tu nasilenie cierpień psychicznych, trudnych do weryfikacji, jako podstawa roszczenia oraz kierowanie roszczeń do podmiotów „pewniejszych", jako potencjalny zobowiązany do kompensacji z uwagi na pozycję finansową, w tym w dużej mierze do podmiotów publicznych.

Z uwagi na drugi z wymienionych elementów - kontrowersyjność pewnych roszczeń - powstała tendencja do negatywnej oceny owej ekspansji roszczeń, określanej, jako compensation culture, culture of litigation. Wskazywano²⁶ na wiele negatywnych konsekwencji²⁷: ²¹F. Furedi, op.cit.

²²    J. Lowe, op. cit.

²³    Por. wyjaśnienia dot. raportów Towers Perrin we wcześniejszych przypisach.

²¹F. Furedi, op. cit.

²⁵    Por. zestawienie w Appendix II, (w:) J. Lowe, op. cit.

²⁶    F. Furedi, op.cit., J. Lowe, op.cit.

²⁷    Kwestia ta wielokrotnie zresztą była także dyskutowana na rynku amerykańskim.

Rozprawy Ubezpieczeniowe zeszyt 9(2/2010)    11