Uczniowie zauważają, że na negatywną kondycję psychiczną człowieka miała II wojna światowa, która zniszczyła go duchowo.
W pierwszym przypadku podmiot liryczny jest młodym człowiekiem, nie skażonym jeszcze złem, który poznał i wyznaje tradycyjne wartości, wierzy w dogmaty wiary chrześcijańskiej. Postać w wierszu Lament to człowiek, który mimo swego młodego wieku i wyglądu doświadczony jest już tragicznymi przeżyciami; dopuścił się morderstwa, które ciąży nad nim i nie daje spokoju sumieniu. Wojna pozbawiła go nadziei, wiary w dobro, idee, religię. Jest to człowiek okaleczony duchowo i pozostaje mu jedynie lament nad sobą samym. Wojna pozbawiła go autorytetów i sensu życia - odczłowieczyła go, sprawiła, że nie jest już człowiekiem, jest „nie-człowiekiem”.
e) Uczniowie czytają drugi wiersz Tadeusza Różewicza pt. „Ocalony”. Do narysowanej tabeli dokładają jeszcze jedną kolumnę: CZŁOWIEK OCALONY.
CZŁOWIEK |
NIE - CZŁOWIEK |
OCALONY |
młody, |
pozornie, powierzchownie |
młody, |
smukły, |
młody, |
ocalony od śmierci. |
piękny, |
narzędzie w dłoni kata, |
nie rozumie znaczenia |
jasny, szlachetny |
współwinny zła, które się |
podstawowych pojęć, |
witalny |
działo |
oglądał okrucieństwo, |
niewinny, |
morderca. |
zbrodnie. |
wzruszający |
okaleczony, |
wątpi w wartości. |
czysty, prosty, |
nie mógł doświadczyć |
szuka nauczyciela, |
kruchy, |
dziedzictwa |
który od nowa objaśni |
słaby |
kultury i jej wartości, |
mu świat, rozdzieli |
wrażliwy spadkobierca tradycji kultury europejskiej i jej i wartości, ufny i wiemy wierzy w Boga i na religii opiera swoje życie |
brak mu wiary, zaufania, nadziei, nie wierzy w Boga religia nie jest dla niego wartością pozostał mu tylko płacz. |
dobro od zła |
Podmiot liryczny ocalał właściwie tylko fizyczne. To człowiek, który przeżył, ale jest pozbawiony umiejętności rozumienia znaczeń poszczególnych pojęć, rozróżniania dobra i zła. Wojna sprawiła, że słowa są tylko pustymi pojęciami. Stracił swą wartość sam człowiek, który traktowany był jak przedmiot. Ocalony jest jednak tego świadomy i dlatego szuka nowego autorytetu, nauczyciela, który nauczy go wszystkiego od nowa. Chce na powrót stać się człowiekiem. Bez tego nie jest możliwe dalsze życie.
III OGNIWO KOŃCOWE