2711905555

270 Sławomir Żurek

(1995) z ówczesnej filii UW w Białymstoku pisze o rozwoju środowiska przyrodniczego Puszczy Knyszyńskiej w interglacjale eemskim (s. 83-89, opis vistulianu aż do s. 92). Nie można zakładać, że autorzy złożyli swoje prace równocześnie, nie znając ich nawzajem, do redakcji, gdyż Kupryjanowicz opublikowała swe materiały o eemie Puszczy Knyszyńskiej już w 1992 r. w Acta Palaeobotanica.

O „relegowaniu” ze swych tekstów niewygodnych faktów świadczą szczegóły z tej samej pracy Puszcza Knyszyńska. Wymieniając oznaczenia wieku z obszaru lodowca warty dla Puszczy autor cytuje moją pracę (Żurek, 1992) o osadach torfowisk Mach-nacza w kontekście daty Machnacz 1 - 180,7±5 ka (Wa-66/88), pomija natomiast drugie datowania TL gliny morenowej Machnacz III - 60,4±5 ka (Wa-65/88),

0    którym napisałem, że „jest to pierwszy dowód na obecność lodowca starszego od bałtyckiego, a młodszego od stadiału Warty”. Miało to swe reperkusje w pracy S. Fedorowicza i innych (1995) o możliwości dalszego zasięgu lądolodu zlodowacenia Wisły w świetle datowań TL, który to artykuł Banaszuk całkowicie w swych pracach pomija. Cytując moją pracę o Machnaczu (Żurek, 1992) osady torfowo-gytiowe z wiercenia VI lokuje Banaszuk w interstadiale grudziądzkim, jakby na to wskazywały daty TL (44,2±5 ka - Wa-60/88 i 64,0±5 ka - Wa-73/89). Nie wspomina on, że osady bagienne badane również przez Kupryjanowicz wykazały wiek eemski. Górna partia torfów z tego profilu została na moją prośbę wydatowana metodą ^NC w laboratorium w Gliwicach. Obie daty wykazały wiek powyżej 43 000 BP (Gd-5684)

1    powyżej 40 800 BP (Gd-5683). Aby „uwiarygodnić” daty TL Banaszuk (1995, s. 45) pisze, że „analizy ^l4C torfu z powierzchniowej warstwy złoża i pobranego nieco głębiej określiły czas jego powstania na 40,8 BP i 43,5 ka BP (Żurek, 1992)”. Autor „zapomniał”, że na rysunku i w tekście jest słowo „powyżej”, które nie przeczy eemskiemu wiekowi uzyskanemu na podstawie analiz pyłkowych.

O starowistuliańskim wieku Pojezierza Ełckiego świadczy według Banaszuka data z piasków z Zacisza (111,5 ka BP Wa-24/91 i 110,5 ka BP Wa-23/91) - gajówki, leżącej 3 km na NW od wsi Radzieje, nad jeziorem Mamry. W 1998 r. prowadziłem z magistrantami prace na stanowisku archeologicznym Dudka (Żurek, 2000), na piaszczystej wyspie otoczonej rozległym zatorfionym wytopiskiem Staświńskie Łąki, 15 km na SE od Giżycka. Całe wytopisko otoczone jest praktycznie gliniastą wysoczyzną morenową. W południowo-zachodniej jego części, na wyższym o 2-3 m poziomie występowała szarobrunatna glina morenowa, przepojona żwirem i głazikami. Z głębokości 90-100 cm pobrano próbkę gliny do datowania TL. Na piaszczystej wyspie wewnątrz wytopiska, na której odkryto ślady działalności ludzi, odwiedzających otoczoną jeziorem wyspę, od alleródu do wczesnego okresu subborealnego, wykopano również odkrywkę w rejonie wykopalisk. Pod utworami piaszczysto-żwirowymi występowała na 155-200 cm glina morenowa. Z głębokości 170-190 cm pobrano próbkę gliny, która została wydatowana metodą TL w laboratorium gdańskim. Obydwie gliny wykazały zbliżony wiek (Dudka: 16,6±2,5 ka BP, UG-2346; Dudka 21: 16,8±2,5 ka BP, UG-2347) wykazujący, że krajobraz Pojezierza Mazurskiego kształtowany był zgodnie z dotychczas przyjmowanymi poglądami przez lodowiec fazy pomorskiej zlodowacenia Wisły, a nie lodowiec wczesnego vistulianu.