2711905635

309

Kronika

Międzynarodowe sympozjum terenowe „Torfowiska Zachodniej Syberii i obieg węgla: przeszłość i teraźniejszość”

Nojabrsk, 18-22 VIII 2001 r.

Zachodnia Syberia między Uralem a Jenisejem - to największe zagłębie torfowe świata. Zabagnienie terenu wynosi tu średnio 50%, a zatorfienie waha się od 10 do 65 %. Wynika to przede wszystkim z przewagi opadu nad parowaniem i plaskości polodowcowego, pełnego jezior krajobrazu. W północnej części tego obszaru zabagnieniu sprzyja zmarzlina (nieciągła i ciągła) tworząca nieprzepuszczalną dla wody warstwę. Według ostatnich szacunków torfowiska zachodniej Syberii pokrywają 76 min ha (Markov i inni, 1996).' Polska, która jest jednym z bogatszych w torfowiska krajów świata ma ich tylko 1 300 tys. ha. Pierwsze ekspedycyjne badania zachodniosyberyjskich torfowisk rozpoczęły się dopiero w latach 20. i 30. XX wieku, toteż dopiero bezpośrednio przed II wojną wybitny geograf, pałynolog i torfoznawca rosyjski M. Neustadt (1938) mógł zestawić zapasy torfu w azjatyckiej części ZSRR i wydzielić w Zachodniej Syberii 3 główne regiony torfowe: region torfowisk tundrowych, region kopułowych torfowisk wysokich tajgi (centralny) i południowy lasostepowy region torfowisk niskich (zajmiszcz) i wysokich (rjamów).- Po wojnie rozpoczęto bardziej systematyczne prace nad torfowiskami Zachodniej Syberii.’

W ostatnich latach prowadzono intensywne badania, mające na celu ustalenie roli torfowisk Zachodniej Syberii w globalnym cyklu węgla. Brali w nich udział badacze z Uniwersytetu w Tomsku pod kierunkiem E. Lapśiny, Instytutu Gleboznawstwa i Agrochemii Akademii Nauk w Nowosybirsku pod kierunkiem S. Vasileva i A. Titljanovej, oraz Instytutu Geografii Akademii Nauk z Moskwy pod kierunkiem A. Velicki i K. Kremeneckiego. Badania były prowadzone na reprezentatywnych powierzchniach, m.in. w okolicy Nojabrska - miasta obsługującego duży ośrodek wydobywczy ropy i gazu. Wyniki badań, częściowo finansowanych przez Uniwersytety w Utrechcie i Kalifornijski, zostały przedstawione na międzynarodowym terenowym sympozjum w sierpniu 2001 r., zorganizowanym przez badaczy z Nowosybirska, Tomska i Moskwy. Z wydanego na konferencję w języku angielskim zbioru referatów (250 s.) wynika, że prace wspierane były również przez Komisję Węgla INOUA (F.K. Faure), Międzynarodową Grupę Ochrony Torfowisk (H. Joosten)

¹ V.D. Markov i inni - General review of West-Siberian mires, [w:] Global Peal Resources, red. E. Lappalainen, International Peat Society, Yyska, Finland. 1996, s. 203-207.

^: M.I. Neustadt - Torjianye zapasy azjatskoj casti SSSR, Trudy Ccntralnoj torfovoj opytnoj stancii, 4, 1938, s. 1-79.

' Prowadziły je przede wszystkim: Instytut Hydrologiczny AN z Petersburga (K.E. Ivanov, S.M. Novi-kov, L.J. Usova), Instytut Geografii AN z Moskwy (M. Neustadt) oraz Instytut Biologii Uniwersytetu Moskiewskiego (O.L. Liss). Opublikowano wówczas kilka monografii, np.: N.J. Kac, M.J. Neustadt -Bolota [w:] Zapadnaja Sibir, Izd. AN SSSR, Moskva 1963, s. 230-248; M.S. Kuzmina - Torfianiki Zapad-noj Sibiri, Nauka, Novosibirsk 1967, s. 1-78; Bolota Zapadnoj Sibiri, ich strojenie i gidrologićeskij reżim, red. K.E. Ivanov, S.M. Novikov, Gidrometeoizdat, Leningrad. 1976; Naućnye predposylki osvojenia bolot Zapadnoj Sibiri. red. M.I. Neustadt, Nauka, Moskva 1977; O.L. Liss, N.A. Berezina - Bolota Zapadno-Sibirskoj Ravniny, Izd. Moskovskogo Universiteta, Moskva 1981; N.A. Karavajeva - Zabolacivanie i evolu-cia pocv. Nauka. Moskva 1982.