2711905834

199

KRONIKA

połowy lutego 1916) podjęło energiczne działania na rzecz utworzenia polskiej uczelni. Wyższe Kursy Polskie - tak tę uczelnię nazwano - otworzyły swoje podwoje dla chętnych od września 1916. W ciągu dwuletniego istnienia Kursów (1916/1917-1917/1918) wykładano 28 przedmiotów w zblokowanych dyscyplinach. M.in. był blok o nazwie „Prawo i nauki społeczne”, na który składały się przedmioty prawnicze, ekonomiczne oraz socjologiczne. Ks. Aleksander Wóycicki wykładał Historią sprawy robotniczej w Polsce, zaś Leon Petrażycki Filozofią historii jako socjologii oraz Zarys socjologii. Słuchacze mogli zapisać się także na kurs Jerzego Kurnatowskiego Rozwój polityki socjalnej i Mariana Zdziechowskiego Podstawy duchowe kutury współczesnej.

Zajęcia na Kursach odbywały się w godz. od 19 do 22, „co ogromnie sprzyjało frekwencji (...). Chodziliśmy tam przede wszystkim na wykłady Prof. Leona Petrażyckiego, które cieszyły się takim powodzeniem, że duża sala była zawsze wypełniona po brzegi (...). Miał wąską, pochmurną twarz z niedużymi wąsami, w binoklach. Przychodził skupiony w sobie, siadał i od razu zaczynał mówić. Wygłaszał własną teorię naukową opartą na emocjonalnych przeżyciach narodów, polemizując z teorią niemieckiego uczonego Jellinka. Mówił równym głosem, spokojnie, ogromnie interesująco. Notowałyśmy pilnie, bo przecież żadnych książek nie było i tylko notatki były podstawą do przyszłych egzaminów. Trochę raziła nas, wychowywanych w stylu młodopolskim, jędrna polszczyzna profesora, który potrafił powiedzieć: „Pomyślcie, taka elegancka panna jak Jadwiga wychodzi za mąż za takiego faceta jak Jagiełło!” Profesor wzbudzał w nas szacunek i lęk - bardzo bałyśmy się egzaminu z zarysu socjologii, ale okazało się, że i u niego można dostać stopień celujący” [M. Strawińska].

J. Zaleski, Ruch naukowy wśród Polaków w Petersburgu w ostatnich latach. „Nauka Polska” 1919, t. 2 s. 553-563; Wyższe Kursy Polskie. Myśl Narodowa, (Petersburg) 1917, t. 3, nr 1, s. 88-89; M. Strawińska, Wyższe Kursy Polskie w Petersburgu 1916-1918. [W:] Katolicki Uniwersytet Lubelski we wspomnieniach pierwszych studentów z lat 1918-1925. Lublin 1928, s. 55-66.

[12 IX]

Zmarł w Petersburgu Zygmunt Balicki (socjologia, psychologia społeczna, ideolog ruchu endeckiego), „autor kapitalnych dzieł socjologicznych - pisał w nekrologu Stanisław Grabski - uczony, tworzący cały nowy system nauki «psychologii społecznej)), którego prace pozostaną trwale w historii naszej literatury socjologicznej, na równi z pismami Kołłątaja, Skarbka, Supińskiego, Gumplowicza, a ze współczesnych E. Majewskiego” (s. 596).

B. W[iniarski]: Wspomnienie pośmiertne. „Myśl Narodowa (Petersburg) 19161.2 nr 8/9 s. 279-284; S. Grabski: Zygmunt Balicki jako myśliciel. Sprawa Pol. (Moskwa) 1916 nr 38 s. 596-599.