274844980

WPROWADZENIE

W praktyce eksperymentalnej chemik organik często styka się z zagadnieniami analitycznymi takimi jak rozdział mieszanin, oczyszczanie związków organicznych, wyznaczanie ich stałych fizycznych, ustalanie składu jakościowego substancji, określanie struktury związków organicznych, a także identyfikacja związków znanych. Głównym jego zadaniem jest jednak synteza nowych, a czasem także znanych związków organicznych, którą realizuje przeprowadzając różne typy reakcji organicznych (np. addycji, eliminacji, utleniania, redukcji, substytucji, przegrupowania itp.) a następnie izolując, oczyszczając i identyfikując otrzymane związki. Tak więc synteza i analiza wiążą się ze sobą nierozerwalnie w codziennej praktyce laboratoryjnej. Aby sprostać wyznaczonym zadaniom, chemik organik musi dobrze opanować powtarzające się często różne operacje jednostkowe takie jak krystalizacja, destylacja, chromatografia, ekstrakcja, ogrzewanie mieszanin reakcyjnych pod chłodnicą zwrotną, sączenie pod zmniejszonym ciśnieniem, wyznaczanie stałych fizycznych (temperatura topnienia i wrzenia) oraz suszenie cieczy i ciał stałych.

Ze względu na bardzo limitowany czas niniejszych ćwiczeń, stanowią one jedynie fragmentaryczny przegląd zasygnalizowanych zagadnień. Niemniej jednak powinny zapoznać początkującego w laboratorium chemicznym studenta z zasadami bezpiecznego obchodzenia się z odczynnikami organicznymi, wyrobić pewne umiejętności manualne oraz dostarczyć informacji o właściwościach związków organicznych i nauczyć obserwacji przebiegu eksperymentu, a także prawidłowego wyciągania wniosków z obserwacji. Jeśli przy tym student będzie odczuwał radość z pracy doświadczalnej uwieńczonej sukcesem, to pracownia ta wypełni swoje zadanie.

Trudność ćwiczeń oraz zakres materiału zostały dopasowane do wymogów takich kierunków studiów, na których chemia organiczna jest nauką pomocniczą. We wszystkich ćwiczeniach położony jest bardzo silny nacisk na bezpieczeństwo pracy laboratoryjnej oraz na przyjazny dla środowiska sposób postępowania z odpadami.

Przed przystąpieniem do ćwiczenia student musi zapoznać się z zasadami bezpiecznej pracy laboratoryjnej oraz sposobem prawidłowego postępowania podczas wykonywania poszczególnych operacji jednostkowych. Każde z ćwiczeń poprzedzone jest krótkim wstępem, pozwalającym lepiej zrozumieć cel jego wykonania oraz tłumaczącym trudniejsze zagadnienia. Opis mechanizmów reakcji ograniczony jest do minimum, a jedyny wyjątek stanowi bardziej skomplikowany mechanizm reakcji substytucji nukleofilowej w halogenkach alkilowych. Mechanizmy innych wykonywanych reakcji można znaleźć w podręcznikach chemii organicznej lub opracować na podstawie mechanizmów reakcji pokrewnych. Dobrym źródłem niezbędnych informacji jest podręcznik Harta¹. Na końcu każdego ćwiczenia zamieszczone są zadania, które należy samodzielnie rozwiązać pisząc sprawozdanie.

4

1

H. Hart, L. E. Craine, D. J. Hart, Chemia organiczna, krótki kurs, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999