2906542875

172 W. MAKAREWICZ [4)

wicie dezaminaza AMP (EC. 3.5.4.6), syntetaza adenylobursztynianowa (EC. 6.3.4.4) i liaza adenylobursztynianowa (EC. 4.3.2.2), występują w cyto-solu komórki. Sumarycznie jeden „obrót” cyklu zapisać można następująco:

Asparaginian-l-GTP + H₂0    Fumaran + GDP + Pt + NH₃

Zapis ten sugeruje, że przebieg cyklu nukleotydów purynowych wymaga obecności jedynie katalitycznych ilości AMP, IMP i adenylobursztynianu. Cykl ten może stanowić drogę dezaminacji asparaginianu, a także glutaminianu i innych aminokwasów, które mogą wchodzić w reakcje transa-minacji ze szczawiooctanem. Dezaminacja aminokwasów np. glutaminianu na drodze cyklu nukleotydów purynowych wymaga następującej sekwencji reakcji:

Glutaminian-f szczawiooctan —> a-ketoglutaran + asparaginian

Asparaginian + GTP + IMP —► adenylobursztynian+ GDP + Pj

Adenylobursztynian —► AMP + fumaran

Fumaran-HI₂0 -> jabłczan

Jabłczan + NAD^ —> Szczawiooctan+ N ADH -f H⁺

amp+h₂o    IMP + NH,

Suma: Glutaminian + NAD⁺ + GTP + 2H₂0

-+ a-ketoglutaran + NADH + H⁺ + GDP + P* + NH₃

Sumarycznie dezaminacja glutaminianu w toku cyklu nukleotydów purynowych przypomina oksydacyjną dezaminację glutaminianu katalizowaną przez dehydrogenazę glutaminianową z tym, że wskutek hydrolizy wysokoenergetycznego wiązania fosforanowego w GTP, położenie stanu równowagi przesunięte jest w prawo i reakcja przebiega w tym kierunku ze spadkiem energii swobodnej —1 kcal (19). Natomiast reakcji oksydacyjnej dezaminacji glutaminianu katalizowanej przez dehydrogenazę glutaminianową towarzyszy zmiana swobodnej energii 6,5 kcal w obecności NAD⁺, pH 7,0, co wskazuje, że termodynamicznie faworyzowana jest reduktywna aminacja a-ketoglutaranu, a nie oksydacyjna dezaminacja glutaminianu (24). Bliższe dane dotyczące porównania termodynamiki tych dwu procesów zawarte są w przeglądowej pracy Lowenstei-na (19).

Tabela 1 przedstawia aktywności enzymów katalizujących poszczególne reakcje cyklu nukleotydów purynowych w różnych tkankach szczura. Jak wynika z danych tabeli 1 aktywność dezaminazy AMP przewyższa bardzo znacznie aktywności pozostałych enzymów. Szczególnie wyraźna przewaga aktywności dezaminazy AMP widoczna jest w przypadku mięśni szkieletowych. Wydaje się, że w różnych tkankach reakcją ograniczającą szybkość całego cyklu jest reakcja katalizowana bądź przez syntetazę adenylobursztynianową bądź przez liazę adenylobursztynianową. W mięśniach szkieletowych przy 0,5 mM stężeniu IMP aktywność syntetazy