2906542886

176 W. MAKAREWICZ l«]

Synfrzo nukleotydów purynowych de novo

XMP

Fumaron

AT P AMP ePP

- Glutamina

7)

AMP

GMP

Ryc. 2. Biosynteza nukleotydów adeninowych i guaninowych z IMP

Liczby przedstawiają nazwy enzymów: 1. Syntetaza adenylobursztynianowa [EC. 6.3.4.4; liga-za IMP : L-asparaginian (GDP)]. 2. Liaza adenylobursztynianowa (EC. 4.3.2.2; AMP-liaza adenylo-bursztynianu). 3. Dehydrogenaza IMP (EC. 1.2.1.14; oksydoreduktaza IMP : NAD). 4. Syntetaza GMP JEC. 6.3.5.2; amido-ligaza ksantozyno-5-fosforan : L-glutamina (AMP)).

Synteza nukleotydów adeninowych, zapoczątkowana reakcją katalizowaną przez syntetazę adenylobursztynianową, kontrolowana jest w dwojaki sposób przez nukleotydy guaninowe i ksantynowe. GTP jest niezbędnym źródłem energii dla syntezy adenylobursztynianu, a ponadto aktywność syntetazy adenylobursztynianowej hamowana jest przez XMP, GMP i GDP, przy czym wartości Ki dla GMP i GDP są w przybliżeniu takie same lub nawet niższe aniżeli K_m dla GTP (31, 32).

Przekształcanie IMP bądź w adenylobursztynian bądź w XMP (Ryc. 2) podlega regulacji w sposób niezależny od regulacji biosyntezy puryn de novo. W hodowli ludzkich limfoblastów stwierdzono, że adenina — w stężeniu hamującym w 40°/o całkowitą biosyntezę puryn de novo, — hamowała syntezę nukleotydów adeninowych w 50—70% i równocześnie stymulowała w 20% syntezę nukleotydów guaninowych (33a). Dodana gua-nina wywierała efekt przeciwstawny. Odgrywają tu rolę nukleotydy powstające z adeniny i guaniny, o czym świadczy fakt, że gdy badano mutanty niezdolne do przemiany wolnych zasad w nukleotydy — wolne zasady nie wywierały tego efektu. Sugeruje to, że przemiany nukleotydów pu-rynowych, a w szczególności reakcja katalizowana przez syntetazę adenylobursztynianową, mogą być regulowane odmiennie w tych komórkach, które uzyskują swoje nukleotydy purynowe wyłącznie z biosyntezy de novo i w tych, które mogą syntetyzować IMP z wolnej hipoksantyny. Tę ostatnią reakcję katalizuje fosforybozylotransferaza hipoksantynowa (EC. 2.4.2.8):