2906543707

41

I tak z Zatoki Hańczańskiej (rezerwat bobrów) w punkcie odległym 60 m od brzegu południowego, z głębokości 2,5 m wydobyto monolityczny 12-metrowy rdzeń osadów dennych. Natomiast z Zatoki Krzyżańskiej (SE część jeziora) wydobyto dwa rdzenie osadów: jeden z odległości 120 m od brzegu południowego, z głębokości 7,1 m, o długości 7 m, drugi zaś 6,2-metrowy z zatorfionej części zatoki 100 m od dzisiejszego brzegu jeziora. Wszystkie trzy rdzenie obrazują pełne przekroje złoża osadów.

Porównanie przekrojów złóż osadów z zatok Hańczańskiej i Krzyżańskiej wykazuje, że w pierwszej z nich tempo akumulacji osadów było prawie dwukrotnie wyższe (12 m) niż w drugiej (7 m), mimo podobnej rzeźby dna w miejscach wydobycia rdzeni i głębokości wyjściowej 14 m.

To wyższe tempo akumulacji oraz znaczna, nierytmiczna zmienność charakteru osadów (naprzemiennie, jasnoszara gytia węglanowa, węglanowo--ilasta, ciemna detrytusowo-węglanowa lub wręcz detrytusowa, przy czym każda z nich o bardzo zmiennym stopniu zapiaszczenia i zawartości makro-szczątków roślinnych i muszelek) świadczą o dużej zmienności reżimu hydrodynamicznego i biochemicznego wód jeziora, pozostających pod przemożnym wpływem bogatych w rozpuszczalne substancje mineralne oraz zawiesiny wód Czarnej Hańczy, wpadającej do jeziora około 500 m od opisywanego przekroju.

W Zatoce Krzyżańskiej natomiast proces akumulacji przebiegał wolniej i w warunkach bardziej stabilnych. Osady (typowa jasnoszara gytia węglanowa) są dość jednorodne makroskopowo, natomiast wykazują znaczne zmiany stopnia zailenia, a nawet domieszki piasku. Świadczy to o okresowych nasileniach procesów brzegowych, związanych być może niekiedy z obniżaniem się poziomu jeziora, a tym samym zbliżaniem się linii brzegowej do opisywanego przekroju.

Trzeci rdzeń osadów wydobyty z zatorfionej południowej części Zatoki Krzyżańskiej jest dwudzielny. Od powierzchni do głębokości 1,8 m występuje tu średnio rozłożony, brunatny torf oczeretowy z kawałkami drewna, niżej zaś do 6 m szara gytia węglanowa, niejednorodna, o znacznej zmienności zawartości domieszek detrytusu roślinnego, makroszczątków i muszelek oraz stopnia spiaszczenia. Wykazuje ona słabe ślady mikrouwarstwienia. W spągu zalega 5-centymetrowa warstewka ciemnej gleby bagiennej.

Porównanie osadów dennych Wigier z osadami badanych wcześniej (Więckowski 1978) jezior Jaczno i Kameduł, leżących około 30 km na północ od Wigier, wykazuje, że w obydwu przypadkach są to bardzo podobne szare gytie węglanowe, bądź ciemniejsze węglanowo-detrytusowe. Natomiast stosunkowo duże miąższości (12 i 7 m), stwierdzone w płytkich zatokach Wigier, pozwalają zasadnie przypuszczać, że w ich środkowych akwenach maksymalne miąższości osadów osiągać mogą nawet 20-30 m (w jeziorze Jaczno 22,5 m).

Zupełnie inne są natomiast osady denne w sucharach Dębowskich i Zachodnim, tj. małych śródleśnych jeziorkach dystroficznych, leżących w bezpośrednim sąsiedztwie Zatoki Hańczańskiej. Współcześnie poziomy ich są odpowiednio około 1,5 i 1,0 m wyższe niż Wigier. Głębokość pierwszego wynosi 7,3 m, a stwierdzona miąższość osadów 9,6 m, głębokość drugiego tylko