2910489462

119

Studencki ruch naukowy

Łukasz Derenda

Religijne i egzystencjalne konteksty współczesnej literatury polskiej

Ogólnopolska konferencja naukowa Współczesna literatura polska w aspekcie religijnym i egzystencjalnym została zorganizowana przez Koło Naukowe Polonistów oraz Samorząd Studencki AP w Krakowie. Odbywała się w dniach 22-23 kwietnia br. Sesję zainaugurowały krótkie wystąpienia prof. Bolesława Farona, dyrektora Instytutu Filologii Polskiej AP prof. Tadeusza Budrewicza, dziekana Wydziału Humanistycznego oraz prof. Adama Kulawika, kuratora Koła Naukowego Polonistów.

W konferencji wzięli udział zarówno pracownicy naukowi, jak i studenci, którzy przybyli do Krakowa z całej Polski. Przedstawili oni wyniki swoich badań nad religijną i filozoficzną problematyką współczesnej literatury polskiej. Wykorzystali w' nich nie tylko bogatą wiedzę z zakresu filozofii, religioznawstwa, socjologii i in., ale także zróżnicowane metody badawcze. Chętnie odwoływali się też. do tradycji kulturowych polskich i obcych.

Pierwszego dnia sesji najciekawszą dyskusję wywołały dwa referaty. Anna Szczepańska podkreśliła fakt ciągłego szukania prawdy przez Czesława Miłosza. W^redług autorki Traktat teologiczny miałby być formą ekspiacji za pychę dalekiego od ortodoksji katolickiej tw'órcy, ale też próbą odnalezienia języka dla „wyrażenia Niewyrażalnego”. W drugim referacie Kwa Wikieł ukazała podążanie Anielki Budkówny drogą św^r. Jana od Krzyża. Zdaniem autorki. Dziennik 12-letniego dziecka to „arcydzieło prozy mistycznej”, zapis przeżyć dziewczynki, która wybrała drogę wyrzeczeń i cierpień, by dotrzeć do Boga.

Obydwa wystąpienia skomentował prof. Antoni Czyż, podkreślając, że polskiego katolicyzmu nie można oceniać jedynie w kategoriach dewocji. Przeczy temu tysiącletnie bogactwo kultury i myśli katolickiej w Polsce. Jego zdaniem religijna wizja Miłosza jest tylko jedną z hipostaz polskiego katolicyzmu, ukazującą rzeczywistość w sposób niepełny. Ponadto wskazał na luki w Miłoszowej wiedzy, dotyczące niektórych praw' filozofii tomistycznej, tak znaczącej dla katolicyzmu. Profesor Czyż. starał się również określić miejsce Dziennika Anielki Budkówny w literaturze polskiej, umieszczając go w^r bogatym nurcie polskiej tradycji religijnej, obok takich współczesnych reprezentacji gatunku, jak np. Dziennik Faustyny Kowalskiej.

Znaczne zainteresowanie wzbudził znakomity merytorycznie referat Tomasza Staniszewskiego, którego bohaterem był Rudolf Steiner i jego neo-gnostycka koncepcja. Zostały w nim przedstawione początki działalności koła Steinera, jego sympatycy oraz podstawowe prawa doktryny. Koncepcja Steinera to mariaż teozofii i antropozofii, rozumianej jako naukowe badanie świata duchow^rego. Jest ona chrześcijańska i nawiązuje do polskiego me-sjanizmu, a jej naczelnym celem jest miłość Boga i człowieka. Bóg jawi się tutaj jako ktoś jedyny, kto potrafi nadać życiu człowieka sens, człowiek natomiast jest „najprawdziwszym bytem, w którym odbija się piękno Stwórcy”.

Miłą niespodziankę wszystkim uczestnikom obrad sprawiła Anna Racław, która przedstawiła sylwetkę i twórczość Jonasza Kofty. Przypominając wiersze autora Pamiętajcie o ogrodach, starała się przybliżyć ich oryginalność i piękno. Mówiła również. o ich strukturze metrycznej i semantycznej.

Rozliczenie z przeszłością i doświadczanie transcendencji wobec zbliżania się śmierci to najważniejsze kw^festie podjęte przez Mariusza Majka w rozważaniach nad Serenite Jarosława Iwaszkiewicza. Wśród tych spraw naczelną wydaje się być tytułow^re serenite, oznaczające uspokojenie. Osoba stająca w obliczu śmierci potrzebuje pogody wewnętrznej, domaga się pocieszenia. Nie oczekuje go jednak od religii, gdyż już daw no straciła wiarę w^f boskie interwencje. Najważniejsze jej wartości zostały wyrażone trzema słowami: „jestem, czuję, tworzę”. Podsumowując utwór Iwaszkiewicza, autor referatu stwierdził, że jest on „bolesnym świadectwem kryzysów jednostki, trwałego zobojętnienia w'obec rzeczy najważniejszych”.

Podobną perspektywę zarysowała również Bogumiła Olejarczyk przywołując opowiadania Gu-